Turdialiyeva-sh pdf

1.2-§. Tafakkur fe'llarining klassifikatsiyasi, ko p ma'noliligi va
ʻ
ularning toifalarga bo linishi
ʻ
Ingliz tadqiqotchisi Marley J. D. esa o zining "Funktsional grammatikada
ʻ
sintaksis. Tizimli tilshunoslikda leksikogrammaga kirish" asarida tafakkur
fe'llarning quyidagi tasnifini beradi.
1.
Qabul qilish jarayoni
Ushbu guruhga mansub fe'llar nimanidir sezish jarayonini ifodalaydi.
Ularinsonningbeshtahissiyotlaribilanbog liq: ko rish, teginish, ta'm, hid
ʻ
ʻ
vaeshitish
20
.
Idrok etish jarayonini ifodalaydigan fe'llarga quyidagilar kiradi: behold, dab,
espy, examine, eye, feel, find, gaze, glare, gloat, glower, handle, hear, introspect,
invigilate, keek, leer, lip, listen, look, mishear, note down, nose, observe, ogle,
20
Valeika, L., 1998. AnIntroductoryCourseinSemanticSyntax. Vilnius: PublishingHouseofVilniusUniversity.
23

---

outwatch, overhear, palpate, perceive, rehear, see, smell, snuff, sound, stare,
supervise, taste, teleview, tig, tip, toe, touch, trace, travel, twig, watch, witness
21
.
Qoida tariqasida, bu fe'llarning barchasi turg un, ammo ba'zida ular dinamik
ʻ
vaziyatni yetkazishi mumkin.
F. Xoll bu tasnifni kengaytiradi va idrok etish jarayoni fe'llarini quyidagi
uchta guruhga ajratadi: bilish fe'llari, harakat fe'llari va tavsiflovchi fe'llar
22
.
Kognitiv fe'llar
Ushbu fe'llar harakatning davomiyligini kamdan-kam ifodalaydi,
shuningdek ular harakatni amalga oshirish moyilligini anglatmaydi. Bundan
tashqari, bu fe'llarni buyruqda ishlatib bo lmaydi. Xollning fikriga ko ra, barcha
ʻ
ʻ
idrok etuvchi fe'llar bir-biriga o xshash ma'nolarni bildiradi, faqat ular turli xil
ʻ
sezgir ma'lumotlarning idrokini ifodalaydi.
Kognitiv fe'llarga quyidagilar kiradi: Feel, hear, mishear, overhear,
perceive, rehear, see, smell, sound, taste va boshqalar.