Turdialiyeva-sh pdf
Hissiy jarayonning fe'llari
Download 436.75 Kb. Pdf ko'rish
|
tafakkur fe\'llari
3. Hissiy jarayonning fe'llari
23 Harley, H. How do verbs get their names? Denominal verbs, mannerincorporation, and the ontology of verb roots in English // Erteschik-Shir, N., Rapoport T. (eds.). The syntax of aspect. — Oxford: Oxford University Press, 2005. — Pp. 42 – 64. 25 L.Valeikning so zlariga ko ra, "hissiy jarayonlar ingliz tilida sevgi, zavq ʻ ʻ olish, zavqlanish, yoqmaslik, qayg u, nafrat, nafratlanish, istash va hokazo kabi ʻ fe'llar yordamida yetkaziladi", ya'ni barcha hissiy fe'llar ushbu ta'rifga kiradi. Shunday qilib, biz ingliz tilidagi aqliy fe'llarning asosiy tasnifini tahlil qildik, bu esa ushbu til birliklari guruhini keying kognitiv tahlil qilish uchun material bo lib xizmat qiladi. ʻ Fe'llar, boshqa har xil nutq qismlari kabi, leksik til tizimining bir qismini ifodalaydi (bu yerda (turli darajalarda) ko plab turkumlash turlari mavjud. Bunga ʻ so zlarning leksik (aqliy) ma'nosida kodlangan ma'lumot turiga asoslangan ʻ ma'lumotlar kiradi. Shu munosabat bilan fe'llarni o rganish tilshunoslik ʻ an'analariga asoslangan bo lib, u ma'lum darajada semantic maydon nazariyasi va ʻ tezaurus uslubidan kelib chiqadi. Russhunoslik sohasida leksik semantic sinflarga bag ishlangan ko plab nashrlar mavjud (qarama-qarshi ruscha leksiko-semantik ʻ ʻ guruhlar), shu jumladan fe'llarni o z ichiga olgan nashrlar ham bor. Ta'kidlash ʻ kerak bo lgan monografiyalarga quyidagilar kiradi: Babenko 2002 ʻ 24 ; Karaulov 1976 25 ; 1981 yil; Kuznetsova 1980 26 ; Plotnikov 1979 27 yil; 1984 yil; Stepanov 1982 28 ; Seliverstva 1982 29 yil; Shvedova 1983 30 yil; Vasiliev 1971 31 va boshqalar. Fe'llarni semantic guruhlarga bo lishning turli mezonlari mavjud. Ushbu ʻ sohadagi yetakchi rus mutaxassisi L. M. Vasilev 32 mezonlardan biri leksik paradigmalar asosida ajratilgan ma'nolarning dominant elementlari ekanligini yozgan. Ushbu mezonga ko ra, Vasiliev barcha rus predikatorlarini (birinchi ʻ fe'llar va sifatlar) ikki sinfga ajratdi: harakatlar nomlari (ruscha aktsionalnye) va davlatlar nomlari (rus.turlari. Boshqa mezon bo yicha: eng mavhum yadro ʻ 24 БабенкоЛ.Г. Лексическиесредстваобозначенияэмоцийврусскомязыке. – Свердловск: ИздательствоУральскогоуниверситета, 2002. — 184 с. — ISBN 5-7525-0061-3. 25 KaraulovYu.N. General and Russian ideography. – Мoscow: “The Science” Publishing House, 1976. – 356 p. 26 Кузнецова Э.В. Лексикология русского языка / Э.В. Кузнецова. – Москва: Высш. шк., 1980. – 216 с 27 Плотников, Бронислав А. Основы семасиологии. – Минск: Высшая школа, 1979. 28 Cтепанов Ю. С. Семантические типы предикатов. – Москва: Наука, 1982. 29 Cеливерстова О. Н. (ed.). Семантические типыпредикатов. – Москва: Наука, 1982. 30 Шведова Н. Ю. Лексическая классификация рус-ского глагола (на фоне чешской семантико-компонентной классификации).In: Бернштейн, Cергей Б. [ред.]. Славянское языкознание. IX международныйсъезд славистов. Москва: Наука, 1983, с. 306–323. 31 Васильев Л. М. Семантические классы глаголовчувства, мысли и речи. In: Васильев, Леонид М. [ред.]. Очерки по семанти-ке русского глагола. – Уфа: Изд-во БГУ, 1971, с. 38–310. 32 Bасильев Л. М. Современная лингвистическая семантика. – Москва: Высшая школа, 1990. – C. 119. 26 elementlari (aniqlovchi funktsiyaga ega), Vasilev predikativ ma'noga ega so zlar ʻ va iboralarni quyidagi onomasiologik sinflarga ajratdi: ekzistensial, nisbiy, sifat, baholovchi, holat, joylashuv, harakat, jarayon va funktsional 33 . Uchinchi mezon, sintagmatik elementlardan foydalangan holda (leksik predikatorlar asosida tuzilgan gaplar sxemasi asosida ajratilgan), Vasilev subyektiv, bir-subyektiv, sababchi, baholovchi sinflar va boshqalarni tavsiflaydi. Muallif uchta sinfning hammasi kata darajada bir-biriga to g ri kelishini tan ʻ ʻ oladi 34 , bu leksik ma'noning turli jihatlari bilan boshqa ma'no turlari o rtasidagi ʻ o zaro bog liqlikni isbotlashi mumkin. Boshqa tomondan, bu vaziyatni ʻ ʻ qiyinlashtiradi, chunki tasnifning qaysi turini qonuniy deb hisoblash kerakligi aniq emas, ya'ni tasniflangan birliklarning o ziga xosligini aks ettiradi. ʻ G. A. Zolotova, N. K. Onipenko 35 va M. Y.Sidorova 36 rus tilshunosligida keng tan olingan funktsional va kommunikatsion sintaksis modelining mualliflari hisoblanadi. Ular leksik ma'noning ko p qirrali xususiyatini hisobga olgan holda, ʻ ushbu olimlar fe'lning kategoriya semantikasi, uning Grammatik xususiyatlari, valentligi (masalan, bog langan mavzuning tabiati) va sintaktik funktsiya kabi ʻ mezonlar asosida va sintaktik tuzilmalarni yaratish jarayonlarida qatnashadigan semantic tasnif yaratadilar. Download 436.75 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling