Турдиев У. Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чиқариш ва рақобатни ривожлантириш давлат қўмитаси раис в б. Карабаев Ф

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 9, 2011
ИҚТИСОДИЁТНИНГ РЕАЛ СЕКТОРИ / РЕАЛЬНЫЙ СЕКТОР ЭКОНОМИКИ

---

рўйхатга олинган тадбиркорлик субъект-
ларининг ишлаб чиқариш бинолари, сав-
до шохобчалари қаерда жойлашганидан 
ва хизматлар кўрсатиладиган (ишлар ба-
жариладиган) жойдан қатъи назар улар-
нинг молия-хўжалик фаолиятини текши-
риш такрорланишига йўл қўйилмаган 
ҳолда, тадбиркорлик субъекти рўйхатга 
олинган жойдаги тегишли солиқ орган-
лари билан бир вақтда амалга оширили-
ши; тадбиркорлик субъектлари текши-
риш натижалари бўйича назорат орган-
ларининг тақдимномаларини бажарган, 
шунингдек етказилган зарарни белгилан-
ган муддатда ва тўлиқ ҳажмда ихтиёрий 
равишда қоплаган, шу жумладан пеняни 
тўлаган тақдирда уларга нисбатан молия-
вий жазо чоралари қўлланилмаслиги бел-
гилаб қўйилди. 
Ўзбекистон Республикаси Президенти-
нинг 2009 йил 15 майдаги ПҚ-1112-сонли 
“Тадбиркорлик фаолиятини янада қўллаб-
қувватлаш ва ривожлантириш чора-
тадбирлари тўғрисида”ги Қарорига бино-
ан мамлакатимиздаги тадбиркорлик фао-
лиятини ташкил этишда рухсат бериш жа-
раёнлари қисқартирилиб, турли тўловлар 
миқдори оптималлаштирилди. Жумладан, 
2009 йил 1 июндан бошлаб тадбиркорлик 
фаолияти билан шуғулланувчи юридик ва 
жисмоний шахсларни давлат рўйхатидан 
ўтказиш учун бож ҳақини – энг кам иш 
ҳақи миқдорининг 5 баробаридан 2 ба-
робари миқдоригача, тадбиркорлик субъ-
ектлари томонидан банкларда ҳисоб 
рақамларини очиш учун тўловларни – энг 
кам иш ҳақи миқдорининг 1 баробаридан 
0,5 баробари миқдоригача, қишлоқ жой-
ларда эса – энг кам иш ҳақининг 0,1 баро-
бари миқдоригача пасайтирилди. 
Тадбиркoрларнинг ўз ишини таш-
кил этиш билан бoғлиқ сарф-xаражатлар 
ҳам аҳамиятли даражада қисқартирилди. 
Масалан: 
арxитeктура-рeжалаштириш 
тoпшириқ тўпламларини oлиш қиймати – 
4 барoбар; лoйиҳа-смета ҳужжатларини 
экспертизадан ўтказиш – 2,5 барoбар; ка-
дастр ҳужжатларини расмийлаштириш 
қиймати – 2 барoбарга пасайтирилди.
Тадбиркорлик 
фаолиятини 
таш-
кил этишда рухсат бериш жараёнлари-
ни қисқартириш ва тўловларни оптимал-
лаштириш тадбирларининг аҳамиятли да-
ражада амалга оширилганлигини норма-
тивлар лойиҳаларининг экологик экспер-
тизасини ўтказиш бўйича тўлов миқдори 
75 марта, экологик экспертиза қиймати 25 
марта камайтирилганлигидан ҳам кўриш 
мумкин. Умумий ҳолда, тадбиркорлик фа-
олиятини ташкил этишда рухсат бериш жа-
раёнларини қисқартириш ва тўловларни 
оптималлаштириш натижасида ҳар битта 
тадбиркорлик субъекти учун ўз фаолияти-
ни ташкил этишда ўртача 4 миллион 207 
минг сўм миқдоргача маблағларни тежаш 
имконияти пайдо бўлди. 
Президентимизнинг 2011 йил 4 апрел-
даги “Тадбиркорлик субъектларини тек-
ширишларни янада қисқартириш ва 
улар фаолиятини назорат қилишни таш-
кил этиш тизимини такомиллаштириш 
борасидаги қўшимча чора-тадбирлар 
тўғрисида”ги Фармонини эълон қилиниши 
мазкур соҳа ривожи учун янада янги 
қулайликларни яратди. Жумладан, унда 
янги ташкил қилинган кичик тадбиркор-
лик субъектларининг молия-хўжалик фа-
олияти улар давлат рўйхатига олинган 
пайтдан бошлаб дастлабки уч йил мо-
байнида режали солиқ текширишларидан 
ўтказилмаслиги, 2011 йилнинг 1 апрели-
дан то 2014 йилнинг 1 апрелигача бўлган 
даврда солиқларни ва бошқа мажбу-
рий тўловларни ўз вақтида тўлаб келаёт-
ган, шунингдек, ишлаб чиқариш суръат-
ларининг барқарор ўсиши ва рентабел-
лигини таъминлаётган кичик тадбиркор-
лик субъектларининг молия-хўжалик фа-
олиятини солиқ соҳасида текширишнинг 
тақиқланиши, ушбу текшириш муддатла-
рини қонун ҳужжатларида кўзда тутил-
ган максимал муддатдан, яъни 30 кален-
дарь кунидан ортиқ муддатга узайтирили-
шига йўл қўйилмаслиги кабилар белгилаб 
берилган
1
. Ушбу чора-тадбирлар орқали 
давлат ва назорат органларининг корхо-
налар молия-хўжалик фаолиятига арала-
шувини тубдан қисқартириш, текшириш-
ларни ташкил қилиш тизимини янада та-
1 Ўзбекистон Республикаси Президентининг 
“Тадбиркорлик субъектларини текширишларни 
янада қисқартириш ва улар фаолиятини назорат 
қилишни ташкил этиш тизимини такомиллаштириш 
борасидаги қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги 
Фармони 2011 йил 4 апрель
42