5. Turk tili alifbosi
TÜRK ALFABESİ - TURK TILI ALIFBOSI
Turk tilining alifbosi Lotin harflaridan olingan bo'lib, 1928-yil 1-noyabr kuni qabul qilingan. "Yangi Turk tili" alifbosida 29 ta harf bor.
Harflarni o’qing va qanday talaffuz etilishiga diqqat qiling
Turkcha
harflar
|
O’zbekcha talaffuz etilishi
|
Aa
|
A (asal, amaki)
|
Bb
|
B (baliq, buxoro)
|
Cc
|
J (Jahon, jo’xori)
|
Çç
|
Ch (Choy, chaqmoq)
|
Dd
|
D (Dengiz, daryo)
|
Ee
|
E (Erkin, echki)
|
Ff
|
F (Fantan, fil)
|
Gg
|
G (Gap, gilam)
|
Ğğ
|
G’ (bu yumshoq o’qiladi, ba’zan
|
Hh
|
Y harfiga yaqin o’qiladi)
|
Iı
|
H (yumshoq o’qiladi, xuddi tomog’imizdan faqat havo chiqayotgani kabi)
Rus tilidagi “ы” kabi o’qiladi. Masalan: nasıl – насыл
|
İi
|
I (inson, ilm)
|
Jj
|
J Rus tilidagi Ж kabi o’qiladi (jurnal, jirafa)
|
Kk
|
K (Kema, karvon)
|
Ll
|
L (Lola, limon)
|
Mm
|
M (Mandarin, Makaron)
|
Nn
|
N (Non, norin)
|
Oo
|
O (Odam, osmon)
|
Öö
|
O’ (O’rgimchak, o’g’il)
|
Pp
|
P (Parda, pasport)
|
Rr
|
R (Raqam, rayhon)
|
Ss
|
S (Soch, sariq)
|
Şş
|
Sh (Shamol, shogird)
|
Tt
|
T (Toshkent, timsoh)
|
Uu
|
U (Uzum, )
|
Üü
|
O’ harfiga o’xshash, yoki ruscha Ю kabi o’qiladi. (üniversite – o’niversite)
|
Vv
|
V (Viloyat, varrak)
|
Yy
|
Y (Yordam, yulduz )
|
Zz
|
Z (Zebra, zaytun)
|
Unli harflar
Turk tilida 8 ta unli harf mavjud. Bu unli harflar ikkiga bo'linadi jarangli unlilar va
jarangsiz unlilar:
1-Jarangli (qalin) unlilar: Aa, Iı, Oo, Uu.
2- Jarangsiz (yumshoq) unlilar: Ee, İi, Öö, Üü
Undosh harflar
Undosh harflar esa 21 tani tashkil etadi. Undoshlar ham ikkiga, jarangli va jarangsiz undosh harflarga bo'linadi:
1-Jarangli: Ff, Ss, Tt, Kk, Çç, Şş, Hh, Pp.
2- Jarangsiz: Bb, Cc, Dd, Gg, Ğğ, Jj, Ll, Mm, Nn, Rr, Vv, Yy, Zz.
SÖZLÜK – LUG’AT.
So’zlarni o’qing va yodlang
Ben - Men
Sen / Siz - Sen / Siz
O - U (ana u)
Yaşamak - Yashamoq
Kitap - Kitob
Nasıl - Qanday
İyi - Yaxshi
Bu - Bu
Ne - Nima
Nerede - Qayerda
Okumak - O’qimoq
Çalışmak - Ishlamoq
Adın ne? - isming nima?
Adım ... - ismim ...
Kelishiklar'>Grammatikasi
Kelishiklar
Turk tilida 6 ta kelishik bor.
|
Kelishiklar
|
Kelishik koʻrsatkichlari
|
Kelishik savollari
|
Misollar
|
1
|
Bosh kelishik
(Yalın hâl)
|
—
|
Kim? Ne? Nere(si)?
(Kim? Nima? Qayer?)
|
anne, üzüm, balık, Tokat, Ankara
ona, uzum, baliq, Toʻkot, Onkoro
|
2
|
Tushum kelishigi
(Belirtme hâli)
|
-ı, -i, -u, -ü
-yı, -yi, -yu, -yü
|
kimi? neyi? nereyi?
(Kimni? Nimani? Qayerni?)
|
anneyi, üzümü, balığı, Tokatʼı, Ankaraʼyı
onani, uzumni, baliqni, Toʻkotni, Onkoroni
|
3
|
Joʻnalish kelishigi
(Yönelme hâli)
|
-a, -e,
-ya, -ye
|
kime? neye? nereye?
(Kimga? Nimaga? Qayerga?)
|
anneye, üzüme, balığa, Tokatʼa, Ankaraʼya
onaga, uzumga, baliqga, Toʻkotga, Onkoroga
|
4
|
Oʻrin-payt kelishigi
(Bulunma hâli)
|
-da, -de, -ta, -te
|
kimde? ne(y)de? nerede?
(Kimda? Nimada? Qayerda?)
|
annede, üzümde, balıkta, Tokatʼta, Ankaraʼda
onada, uzumda, baliqda, Toʻkotda, Onkoroda
|
5
|
Chiqish kelishigi
(Ayrılma hâli)
|
-dan, -den, -tan, -ten
|
kimden? ne(y)den? nereden?
(Kimdan? Nimadan? Qayerdan?)
|
anneden, üzümden, balıktan, Tokatʼtan, Ankaraʼdan
onadan, uzumdan, baliqdan, Toʻkotdan, Onkorodan
|
*
|
Qaratqich kelishigi
(Tamlayan hâli)
|
-ın, -in, -un, -ün
-nın, -nin, -nun, -nün
|
kimin? neyin? nerenin?
(Kimning? Nimaning? Qayerning?)
|
annenin, üzümün, balığın, Tokatʼın, Ankaraʼnın
onaning, uzumning, baliqning, Toʻkotning, Onkoroning
|
*
|
Koʻmakchi kelishik
(Araç hâli)
|
-la, -le,
-yla, -yle
|
kim(in)le? neyle? nereyle?
(Kim bilan? Nima bilan? Qayer bilan?)
|
anneyle, üzümle, balıkla, Tokatʼla, Ankaraʼyla
ona bilan, uzum bilan, baliq bilan, Toʻkot bilan, Onkoro bilan
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
