Turkiy tazkiralarda Alisher Navoiy siymosi

Mavzuning o‘rganilganlik darajasi. Alisher Navoiyning jahon badiiyati 
xazinasiga qo„shilgan shoh asarlari, XV asrning ikkinchi yarmi temuriylar saltanati 
davri ilm-fani va san‟atini rivojlantirishga qo„shgan benihoya hissasi allaqachon 
e‟tirof etilgan. Professor A.Hayitmetov Alisher Navoiyning adabiy-tanqidiy 
merosini o„rgangan, professor S.G„aniyeva esa “Majolis un-nafois” asarini tadqiq 
qilgan. Ammo tazkiralarga tayangan holda Hazrat Navoiyning hayot yo„li, ijodiy 
faoliyatini o„rganish biroz kechroq boshlangan. Jumladan, Maqsud Shayxzoda 
asarlarining 4-tomida “Tazkirachilik tarixidan” maqolasi bor. Unda Navoiy haqida 
so„z borgan ayrim forsiy va turkiy tazkiralar haqida ma‟lumot bergan. Matnshunos 
olim Shuhrat Sirojiddinov 1997-yilda “XV-XVI asrlar tarixiy va tazkira-esdalik 
asarlarida Alisher Navoiy hayoti va faoliyati talqini” asarini yozdi. So„ng 2011-
yilda nashr etilgan “Alisher Navoiy. Manbalarning qiyosiy-tipologik, tekstologik 
tahlili” asarida Navoiy madhi keltirilgan bir qancha risola, tazkiralarga 
yuzlanilgan. Hazrat Navoiy siymosining aynan turkiy tazkiralarda yoritilishi 
bo„yicha professor Hamidulla Boltaboyev “Jahon adabiyoti” jurnalining 2013-yil 
2-sonida “Turkiy tazkiralarda Alisher Navoiy siymosi” maqolasini e‟lon qildi. 
3
Mustafo E. Tazkiradan biografiyaga. Monografiya. – Toshkent: Mumtoz so‘z, 2012. –B.49.

---

5 
Bitiruv malakaviy ishining maqsad va vazifalari. Bitiruv malakaviy 
ishining maqsadi Alisher Navoiy zamonasida va undan so„ng yaratilgan turkiy 
tazkiralarda Hazrat Alisher Navoiy haqida keltirilgan ma‟lumotlarni o„rganish 
orqali ulug„ shoirning ijodiy biografiyasini yoritishdan iborat. 
Bitiruv malakaviy ishining vazifalari quyidagilardan iborat: 
- Alisher Navoiy zamonasida va undan so„ng yaratilgan turkiy tazkiralarni asl 
manbalar bo„yicha o„rganish;
- Turkiy tazkiralardan Navoiy siymosi aks etgan qismlarini ajratib tahlil 
qilish; 
- Tazkiralarga tayanib Hazrat Navoiy hayoti va ijodining yangi qirralarini 
aniqlash; 
- O„rganilgan ma‟lumotlar asosida Alisher Navoiy siymosini tasavvurda 
yoritish.