Türkmen halk döredijiligi

ŞORTA SÖZLER
EPENDI HAKDAKY ŞORTA SÖZLER
Berilmejegine 
düşünäýsene
Bir gün kimdir biri Ependiden ýüp sorapdyr. Ependi öýüne girip-
çykyp:
− Ýüp-ä boş däl ekeni, aýallar onuň üstünde un seripdirler
– diýipdir. 
Dilegçi:
− Hi, ýüpüň üstünde-de un serilermi? Seniň bu diýýäniň dünýäde 
hiç bolan däldir – diýipdir. Ependi oňa: 
− A-haw, dogan, ýüpüň üstünde un serilmejegi saňa-da mälim, 
maňa-da, şeýle diýilmeginden ýüpüň berilmejegine düşünäýsene
– diýipdir. 
Çep aýagym täretsiz galdy
Bir gün Ependi täret kylyp otyrka, onuň bir aýagyna suw ýetmändir. 
Soňra gaz ýaly bir aýagyny göterip, ýeke aýagynyň üstünde namaza du-
rupdyr. 
− Ýeri, Ependi, bu näme etdigiň? – diýip soranlarynda, ol:
− Çep aýagym täretsiz galdy – diýip jogap beripdir. 
Bu boşasa, ondan hem beter gaçar
Bir gün Ependiniň gölesi boşapdyr. Ependi bolsa beýleki bagly duran 
göläni urmaga başlapdyr.
− Gaçany goýup, muny näme urýarsyň? – diýenlerinde, ol:
− Bu boşasa, ondanam beter gaçar – diýipdir. 
Sen ýarymyna pagta ekdiň, 
ýarymyna-da men galla ekjek
Bir gün Ependi çala öwrenje dellege saçyny syrdyrypdyr. Dellek her 
päki ýöredende onuň kellesini kesip, pagta ýelmeýärmiş. Ahyry Ependi 
çydaman, turup gitmekçi bolupdyr. Dellek:

---

113
− Ependi, heniz kelläň ýarysy syrylanok – diýipdir. Onda:
− Sen ýarymyna pagta ekdiň, indi besdir, galan ýarymyna-da men 
galla ekjek – diýip, Ependi jogap beripdir. 
ALDARKÖSE HAKDAKY 
ŞORTA SÖZLER
Aldarköse we kazy
Aldarköse bir ýerde otyrka, bir adam onuň ýanyna gelip, ondan-
mundan gürrüň eden bolupdyr. Bularyň gürrüňi gaty uzaga çekmän, ol 
adam gaharlanyp ugrapdyr. Köse onuň gahary gelip- gelmänini hiç bir 
alada edip durmandyr weli, ol adam birdenkä Aldarkösäniň ýüzüne bir 
şapbat urupdyr. Aldarköse gaýtargy bermegiň ugruny tapman, ol adamy 
kaza äkidipdir. 
Ol adam kazynyň tanşy eken. Şonuň üçin kazy Aldarköseden şaýat 
sorapdyr. Onda ol uran adam:
− Men ony uramok, urmadygyma şaýat tapaýyn − diýipdir. 
Kazy bolsa ol adamy şaýat getirmäge iberipdir. Ol çykyp öz işine 
gidipdir. Aldarköse bolsa agşama çenli garaşypdyr, emma, ol adam gel-
mändir. Aldarköse kazynyň hilesine düşünip, ýakynragyna baryp:
− Kazy aga, men-ä howlugýaryn, hakymy senden aljak-da gitjek, 
senem ol adam gelende alaý − diýip, şapbady bilen kazynyň dulugyna 
bir çekipdir-de ugraberipdir. 
Kazynyň başy aýlanyp, gözi garaňkyrap, Kösäniň gidenini hem 
bilmän galypdyr. 
Kim köp aýdym bilýär
Bir gezek Aldarköse bilen şeýtan bir ýere ugrapdyr. Ýolda her 
hili gürrüňler edip, ahyrynda her haýsy bir aýdym aýtmaly bolupdyr. 
«Her kim aýdym aýtsa, beýlekini münüp aýtmaly, aýdymy gutaransoň 
düşmeli» diýşipdirler. Aldarköse şeýtana:
− Sen ilki aýt! − diýipdir. 
Şeýtan Kösäni münüp, aýdyma başlapdyr. Şeýtan bir gysgajyk 
aýdyma başlan ekeni, ol tiz gutarypdyr-da, Kösäniň üstünden düşüpdir. 
Soňra Aldarkösä gezek ýetipdir. Aldarköse şeýtanyň üstüne münüp, 
mazalyja ornaşyp oturypdyr-da, elindäki egrije taýagyny dutar edinip: 
* 8. Sargyt № 3166
Halky kyssalar. Şorta sözler

---

114
Türkmen halk döredijiligi
«Tene-tene, tene-tene» diýip, yzyny üzmän gaýtalapdyr. Şeýtan ýadap, 
degnasyna degensoň:
− Bu nähili aýdym, ýaman uzak ekeni – diýip sorapdyr. Onda Köse 
aýdymyň arasyny kesmän: 
− Soň aýdaryn – diýip, taýagy bilen ümläpdir.