У ч е н ы е з а п и с к и 21 Н. Муроди ашъори тах. Мидй дар f арби чин

— 
Н О М А И Д О І І И І П Г О Х

---

С 
У Ч Е Н Ы Е З А П И С К И
23
адабиёти уйгур дар асрхои ХП-ХУ, дубора шуароро даст дод, ки 
вочиботи адабй-динии худро ичро карда, аз тахмидот ёд оваранд. 
Дар ин байн метавон суханварони асрхои ХУ1-Х1Х-ро ном бурд, 
ки хар яке бехтарин намунахои пайравй аз тахмидсароии форсй 
дар марзи уйгур ба хисоб мераванд. Хиркатй, Хароботй, Юсуфи 
Хутанй, Аязбек Кушчй, Аршй, Махзун, Билол Нозимй, ^аландар, 
Залилй, Зухурй, Нокис, Машхурй, Н авбатй, Мулло Сиддики 
Ёркандй ва даххо удабои дигар аз чумлаи ононанд.
Интишори тахмидсарой дар адабиёти уйгур, ин, пеш аз хама, 
интишори осори суханварони форсигу бар ин макон буд. Аз 
ходисаи тахмидсарой мушохида ва дарк кардан мумкин аст, ки 
ш уаро б аробари иктидо кардан аз м уночоту наът, 
идомадихандагони сазовору бовикори фархангу мазхаби суннй дар 
саросари Коютар буданд. Чанд сабаби айниву зехниро дар ин бобат 
зикр кардан мумкин аст. Аввалан, таърих барои мардуми уйгур 
тули асрхо факат салтанати мусалмонони сунниро аз замони 
Карохопих,о то даврони Темуриён ва хонхои дохилй ато кард. 
Дуюм, Рохи бузурги абрешим сабаби муоширати бештари мардуми 
уйгур бо мардуми суннимазхаби Шарк буд. Сеюм, ба хамин васила 
ахолии Б арби Ч ин бо чараёни накш бандия ва таълим оти 
Бахоуддини Накщбанд ошно гардиданд. Чахорум, вуруди назарияи 
ирфони Махдуми Аъзам ба саросари Кошгар, уйгурхоро аз таъсири 
равияву мазхабхои дигар ва бегона химоя кард.
Ислом ба Туркистони Ш аркй пас аз рехлати Расули Худо 
омада бошад хам, рушди он пас аз асри X ба вукуъ пайваст. 
Садсолаи сонй мар дум аз динхои мухталиф, монанди монавия, 
буддоия ва насронй хануз дар сархадхои назди Х ИНДУ Чин 
пайравй мекарданд. Аз ин хотир, назарияи ислом дар манотики 
кулли уйгурнишин бо мушкилот интишор гардид. Ин казияи 
дигар буд, ки таъсири адабиёти форсу точик ё ривочи адабиёти 
исломии бумй бо таъхир падид меомад. Бе мухобот гуфтан 
метавон, ки асри XV асри охири вуруди комили оини мухаммадй 
ба ин минтака буд. Аз ин лихоз, чун сухан аз адабиёти миллй ва 
мухтори ин мардум меравад, метавон аз шукуфоии он бидоятан 
аз асри XVI сухан кард.
Дар таърихи 400 соли аввали адабиёти форсу точик, дар байни 
шуарои форсигу дар жанрхои китъа, маснавй, рубой, дубайтй, газал, 
касида, таркиббанд муночоту наът сароида шудаанд ва онхоро

---