У ч е н ы е з а п и с к и 21 Н. Муроди ашъори тах. Мидй дар f арби чин
Download 169.95 Kb. Pdf ko'rish
|
prayerful-laudatory-poetry-in-west-china
|
Н О М А И Д О І І И І П Г О Х
J метавон намунаи олии ашъори тахмидй номид. Дар асоси омузиш маълум мешавад, ки дар ин муддат 21 суханвари форсигу, аз Шахиди Балхй то Ш айх Саъдй бахрхои арузии хазач, рамал, рачаз, мутакориб, музореъ, хафиф, мучтасс ва мунсарехро дар 53 намуд вазни он барон тахмндот истикбол карданд (3;314-316). Дар асоси ин санаду пажухиш метавон мукоисаи дарача ва кимати ашъори тахмидии уйгуриро дар асрхои XVI-XIX ба калам овард. Абдуррахим Н изорй яке аз чунин суханварони мумтози ниёишгарои адабиёти уйгур буд. Ÿ аввалин шахсест, ки дар таърихи адабиёти уйгур хамсасароиро пайравй кардааст. Маснавихои у «Фарход ва Ширин», «Лайлй ва Мачнун», «Вомик ва Узро», «Махзун ва Гулнисо», «Робиа ва Саъдин» бо унвони «Гариблар хикояти» («Хикояти гарибон») аз чониби худаш мураттаб гардид. Низорй дар 0F03H китоб мукаддимаи алохидаи манзум навишта, дар он санъати тахмидсароии хешро тачассум кард. Ÿ дар анъанаи тахмид усули навро ворид сохт. Агар дар «Хамса»-и Низомй ва Амир Хусрав, «Хафт авранг»-и Чомй, ва аз адабиёти туркй - «Хамса»-и Навой, дар огози хар достон муночоту наъти алохида ва хос эчод шуда бошад, Низорй маснавихоро якбора аз вокеа o f o 3 намуд. Факат дар огози «Хамса»-и хеш як мукаддимаи муфассали манзум навишт ва онро барои тахмид ихтисос дод. Ин он маъноро надорад, ки анъанаи тахмидсарой дар Низорй шикает хурд. Балки ин суханвари уйгур тавонист нишон дихад, ки дар дигар тарзу усул низ метавон муночоту наът сароид ва хадаф он буд, ки зикру аврод бокй бошад. Ÿ бо ин кораш хост, дар вакти ручуъ ба достонхои ишкй, фикри хонандаро сарчамъ нигах дорад ва мавзуоти дигарро ворид насозад. Матлуби дигар, ин нишон додани махорат ва эчодкории худи шоир буд. Зери назари мо китоби мансуб ба «Нашриёти миллатхо»-и KoiiiFap, ки дар Шинчон соли 1985 бо номи «Низорий достонлари» («Достонхои Низорй») чоп шудааст, карор дорад. Ин китоб дар асоси нусхаи «Мухаббат достонлари» («Достонхои мухаббат»), ки дар осорхонаи миллии Шинчон махфуз аст, ба нашр омода шудааст. Китоб баъд аз ручуи мураттибон, аз мукаддима ва чор достони Низорй: «Фарход ва Ширин», «Лайлй ва Мачнун», «Махзун ва Гулнисо», «Робиа ва Саъдин» ва кисмати лугат иборат буда, 620 сахифаро ташкил медихад. Мукаддимаи китобро, ки 119 сахифаро ташкил додааст, метавон кисмати панду ибрати достонхо ва шархи |
