U. I. Inoyatov, S. D. Yusupova, F. R. Salimbekova buxgalteriya hisobi

Xo‘jalik shartnomasi – bu korxonaning xo‘jalik munosabatlari
o‘rnatish haqidagi o‘zaro kelishuvidir. Shartnoma tomonlar majburiyati
va huquqlarini belgilovchi asosiy hujjat hisoblanadi.
9.5. MAHSULOT SOTISH BILAN BOG‘LIQ BO‘LGAN
DAVR XARAJATLARINI HISOBGA OLISH
Mahsulotlarni sotish uchun qator xarajatlar qilinadiki, bozor
iqtisodiyoti sharoitida ular korxonalarda sodir bo‘ladigan xarajatlarning
asosiy salmog‘ini tashkil etadi. Shuning uchun ham mahsulot sotish
bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlarni to‘g‘ri, aniq va o‘z vaqtida hisobga
olish har bir korxonaning moliyaviy natijalarini aniqlashda muhim
ahamiyat kasb etadi. Mahsulot realizatsiyasi bilan bog‘liq bo‘lgan
xarajatlarni hisobga olish «Xarajatlar tarkibi to‘g‘risidagi Nizom»ga
asosan amalga oshiriladi. Ushbu Nizomga ko‘ra quyidagi xarajatlar
mahsulot sotish bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar tarkibiga kiradi:
mahsulotni o‘rash, saqlash, ortish, joyiga tashish (agar bu xarajatlar
xaridorlar tomonidan mahsulot narxidan tashqari alohida to‘lanmasa)
me’yor chegarasida reklama xarajatlari, jumladan ko‘rgazmada,
yarmarkada qatnashish bevosita xaridorga yoki vositachi tashklotlarga
shartnomalar, bitimlar va shunga o‘xshash boshqa hujjatlarga muvofiq
tekinga beriladigan, qaytarilmaydigan mahsulot namunalarining qiymati
va shunga o‘xshash boshqa xarajatlar hamda bozordagi talab va taklifni,
bozorga tovarlar chiqarishni, kuzatish xarajatlari me’yor chegarasida va
boshqa yondan ortiq yuqorida sanab o‘tilmagan xarajatlar.
Mahsulot sotish bilan bog‘liq xarajatlarni hisobga olish va hisobdan
chiqarishni sintetik schyotlarda quyidagicha aks ettirish mumkin:
D 0230 K D 9410 K D 9900 K
D 5010 K
D 5110 K
D 6010 K
D 6710 K
D 4410 K















161