U j o ‘rayev jahon tarixi

IV. G uruhlarda ishlash.
Bu vazifani bajarish uchun o ‘quvchilar 4 guruhga b o ‘linadi. Har 
bir guruhga alohida-alohida topshiriq beriladi. Topshiriqqa javob matn 
asosida tayyorlanadi.
1- guruhga topshiriq.
A) XI asrdan boshlab Yevropada shaharlarning jamiyat taraqqiyotida 
muhim omilga aylana borishini ta’minlagan sabablami tartib bilan yozing.
B) Dehqonchilik sohasida qanday o ‘zgarishlar ro ‘y berdi? Ularni 
tartib bilan yozing.
2- 
guruhga topshiriq.
A) „H unarmandchilik dehqonchilikdan ajralib chiqdi“ iborasining 
m azmuniga izoh bering.
B) Shaharlar qay tariqa vujudga kelgan?
3- guruhga topshiriq.
A) Shaharlar qay tariqa jam iyat taraqqiyotining muhim omiliga 
aylana bordi?
B) 0 ‘rta asrlar shahar va qishloqlarini bir-biri bilan taqqoslang. 
Ularning farqini tartib bilan yozing.
4- guruhga topshiriq.
H un arm andlar ustaxonasi. Sanoat. H unarm andlar sexi, uning 
ahamiyati haqidagi m a’lumotlarni tahlil qiling.
H ar b ir guruhning ja v o b i tinglanadi. G uruhlarga bir-birining 
javobini to ‘Idirishga imkon beriladi.
O 'qituvchi javoblarni xulosalaydi va guruh ishlari sifatiga qarab 
baholanadi.
V. Aqliy hujum.
D arsn in g bu b o sq ich i o ‘q u v c h ila rn in g olg an b ilim la ri ular 
x p tira sid a q an ch a lik saq lan ib q o lg a n lig in i an iq lash m aq sad id a 
o ‘tkaziladi.
Savollar va javoblar.
1. Q a d im g i d u n y o va o ‘rta asrlar shaharlari o ‘rtasidagi a so siy farq nim a- 
d a ? -
Ularning jamiyat hayotida tutgan o'rni bir-biridan farq 
qilishida.

---

62
2 .0 ‘rta asrlar shaharlarining jamiyat taraqqiyotida muhim omilga aylana 
borishi nimaning oqibati edi? - Dehqonchilikdan hunarmand­
chilikning ajralib chiqishi ro‘y berganligining.
3. Hunarmandchilikning xo‘jalikda alohida soha bo‘lib ajralib chiqishiga 
nima sabab b o ‘lgan? - D ehqonchilikning yuksak sur'atlarda 
rivojlanishi.
4. Dehqonchilikda qanday yangilik yuz bergan? - Uch dalali almashlab 
ekish.
5. Qishloq xo‘jaligining yanada taraqqiy etishi nimalarning yuzaga 
kelishini zaruratga aylantirib qo‘ygan? - Qishloq xojalik texnikasining.
6. Chorvachilikda qo‘ychilikning rivojlanishiga nima sabab boMgan? -
Jun gazlamasidan kiyim-kechak tayyorlash.
7. Hunarmandchilikning rivojlanishiga olib kelgan ikki omilni qayd 
eting. - Qishloq x o ja lig i va ju n gazlamasi to'qish texnikasini 
takomillashtirish za ru ra ti.
8. „Dehqonchilikdan hunarmandchilik ajralib chiqdi“ degan iboraning 
ma’nosi. - Hunarmandchilikni o'ziga asosiy kasb qilib olgan kishilar 
guruhining vujudga kelganligi.
9. Savdo-sotiqning rivojlanishiga sabab boMgan omilni qayd eting. -
Qishloq xo'jaligida o ‘z is te ’molidan ortiqcha mahsulot ishlab 
chiqarganligi.
10. Nega V - X asrlarda shaharlar hunarmandchilik va savdo markaziga 
aylanmagan edi? - Natural xojalik hukm surganligi uchun.
11.0 ‘rta asrlar shaharlari qay tariqa vujudga keldi? - Hunarmandlarning 
o'zlariga manzilgohlar qurishi natijasida.
12. Shaharlarning vujudga kelishi qishloq uchun qanday ahamiyatga 
ega boMdi? - Qishloq bozor bilan bog'landi.
13. 0 ‘rta asrlar hunarmandchiligi nima? - Qo 7 mehnatiga asoslangan 
mayda sanoat ishlab chiqarishi.
14. Sanoat nima? - Xojalikning xomashyodan tayyor mahsulot ishlab 
chiqaruvchi sohasi.
15. Hunarmandlar sexi nima edi? - Bir xil kasbdagi hunarmandlar 
uyushmasi.
16. Nega hunarmandlar sexga birlashganlar? - Raqobat va feodallar 
talonchiligiga qarshi tura olish uchun.
17. Hunarmandlar faoliyati nima bilan tartibga solingan? - Nizom 
bilan.
O'quvchilar savollarga mana shu mazmunda javob bera olsalar, 
dars mavzusi mazmunini о ‘zlashtirib olgan hisoblanadi.

---

63