U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

 
Asosiy tayanch tushunchalar 
 
Makroiqtisodiyot – moddiy va nomoddiy ishlab chiqarish sohalarini yaxlit bir 
butun qilib birlashtirgan milliy iqtisodiyot va jahon xo‘jaligi darajasidagi 
iqtisodiyotdir. 
Milliy hisoblar tizimi – milliy mahsulotni ishlab chiqarish, taqsimlash hamda 
ulardan foydalanishni tavsiflaydigan o‘zaro bog‘liq ko‘rsatkichlar tizimi. 
Yalpi milliy mahsulot (YAMM) – milliy iqtisodiyotda bir yil davomida 
vujudga keltirilgan va bevosita iste’molchilarga borib tushadigan pirovard 
mahsulot va xizmatlarning bozor narxlaridagi summasi. 
Yalpi ichki mahsulot (YAIM) – yil davomida mamlakat hududida ishlab 
chiqarilgan pirovard mahsulot va xizmatlarning bozor narxlaridagi qiymati. 

---

149 
Sof milliy mahsulot (SMM) – amortizatsiya ajratmalari summasiga 
kamaytirilgan YAIM sifatida chiqib, tarkiban milliy daromad va egri soliqlardan 
iborat bo‘ladi. 
Milliy daromad – yangidan vujudga keltirilgan qiymat bo‘lib, SMMdan egri 
soliqlarni chiqarib tashlash yo‘li bilan aniqlanadi. 
Shaxsiy daromad – milliy daromaddan ijtimoiy sug‘urta ajratmalari, korxona 
foydasidan olinadigan soliqlar va korxonaning taqsimlanmaydigan foydasini 
chiqarib tashlash hamda aholi qo‘liga kelib tushadigan ijtimoiy to‘lovlar 
summasini qo‘shish yo‘li bilan aniqlanadi. 
Nominal YAIM – joriy narxlarda hisoblangan YAIM. 
Real YAIM – narxlarning o‘zgarishini hisobga olib, o‘zgarmas yoki qiyosiy 
narxlarda hisoblangan YAIM. 
Qo‘shilgan qiymat – ishlab chiqarilgan mahsulot qiymatidan sotib olingan va 
unumli iste’mol qilingan xom ashyo va materiallar qiymati chiqarib tashlangandan 
keyin qolgan qismining bozor qiymati. 
Oraliq mahsulot – ishlov berish, qayta ishlash va qayta sotish maqsadlarida 
sotib olingan mahsulotlar. 
Pirovard mahsulot – ishlab chiqarish jarayoni yakunlangan, shaxsiy va unumli 
iste’mol qilishga tayyor bo‘lgan mahsulotlar. 
Xufyona iqtisodiyot – YAIMni ishlab chiqarish, taqsimlash va undan 
foydalanishning rasmiy iqtisodiyotdan yashirin qismi.