Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»

 larda. 
11.2. Suv sarfi egri chizig‘i grafigi
 
Daryolarda chuqurlik va suvning oqish tezliklarini o‘lchash ishlari 
ancha murakkab va serxarajat bo‘lgani sababli, suv sarfini aniqlash har 
kuni bajarilmaydi. Biroq, daryolar oqimi miqdorini aniqlash uchun har 
kungi suv sarfini bilish lozim bo‘ladi. Shuning uchun maxsus o‘lchash-
larsiz, kunlik o‘rtacha suv sarfini topish maqsadida, suv sarfi bilan uning 
sathi orasidagi bog‘lanish 
)
(H
f
Q

ni ifodalovchi - suv sarfi egri chizig‘i 
chizmasi chiziladi. 
Shu chizmaning o‘zida bog‘lanish chizig‘ini aniq o‘tkazilishini 
ta’minlash maqsadida suv sathining maydon va o‘rtacha tezliklar bilan 
bog‘lanishini ifodalovchi 
)
(H
f


, 
)
(
'
H
f
rt
o


egri chiziqlari ham 
chiziladi (11.1­rasm). Suv sarfi egri chizig‘idan foydalanib, o‘rtacha 
kundalik suv sathini bilgan holda, o‘sha kun uchun o‘rtacha suv sarfi 
topiladi. Maxsus hisoblashlar natijalari asosida gidrologik yilnoma 
tuziladi.
 
11.3. Gidrologik yilnomani tuzish 
Yuqorida bayon etilganlardan ma’lum bo‘ldiki, gidrologik yilnomani 
tuzish uchun quyidagi ma’lumotlar zarur bo‘ladi: 
1) daryodagi gidrologik postda o‘lchangan suv sarflari jadvali; 
2) shu postda kuzatilgan kundalik suv sathlari jadvali. 
O‘lchangan suv sarflari jadvalida keltirilgan ma’lumotlar asosida suv 
sarfi egri chizig‘i grafigi chiziladi. So‘ng shu grafikdan foydalanib, 
hisoblash jadvali tuziladi.
Ishning keyingi bosqichida kundalik suv sathining yillik jadvaliga 
o‘xshash ko‘rinishga ega bo‘lgan "Kundalik suv sarflari jadvali" ning 
shakli tayyorlanadi. Ushbu shakldagi jadvalda har bir kundagi o‘rtacha suv 
sarfidan tashqari, o‘rtacha 10 kunlik, o‘rtacha oylik, oydagi eng katta va 
eng kichik hamda yillik suv sarflari miqdorlarini qayd etish imkoniyati 
mavjud bo‘lishi kerak. 

---

119 

---

120