Уцув материаллари. Маъруза матни


Download 426.44 Kb.
bet17/40
Sana13.02.2023
Hajmi426.44 Kb.
#1194818
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   40
Bog'liq
Экпериментал психология УМК 2 курс 2020 2021

Таянч суз ва иборалар:
Ихтиёрий, оиццат, бузилиш,. Ихтиёрий хотира,максадли фаолият, йуналганлик, Лурия А.Р, ихтиёрий хатти-харакатлар.

  1. Ихтиёрий диккатнинг бузилиши.

Диккат - рухий фаолиятининг уюштирилган шакли булиб, муайян йуналишда булиши, одам онгининг объект ва ходисаларни саралаб идрок этишига каратилганлигидир. Бошкача килиб айтганда, диккат - бу онгни бир нуктага туплаб, муайян бир объектга фаол каратилишидир.
Диккат одамнинг барча фаолиятларида, энг содда фаолиятдан тортиб (нинага ип такиш), энг мураккаб фаолиятигача (укиш, ёзиш каби) иштирок этади. Диккат эшигидан ташкарида колган нарса онгимизга бориб етмайди.
Диккатнинг билиш жараёнида хам ахамияти катта. Диккат сезиш, идрок, тасаввур, хотира ва тафаккур жараёнларида хар вакт иштирок этади. Демак диккат барча акс эттириш жараёниниг доимий йулдошидир. Лекин диккат барча рухий жараёнларда иштирок этса хам, ёлгиз узи хеч нарсани акс эттира олмайди.
Диккатнинг физиологик асоси бош мия кобигининг муайян жойларида оптимал кузгалувчанлик учокдарида кузгалишнинг тупланишидир, бу вактда кобикнинг колган жойлари тормозланиш холатида булади (И.П.Павлов). Диккат пайтида онг бир нуктага топланади, бунда гуёки онг тигизланади, натижада онг доираси жуда хам ёркинлашади. Онгнинг энг тигизланган, ёки ёркин нуктаси диккатнинг фокуси (маркази) деб аталади. Шу марказга тушган барча нарсалар жуда тула, ёркин хамда жуда аник акс эттирилади.


Диккатнинг куйидаги турлари ажратилади:



  1. Ихтиёрсиз диккат - бирон ташки сабаб билан ва бизнинг хохишимиздан

ташкари хосил буладиган диккат. Ихтиёрсиз диккатни тугдирувчи сабаблар, бизга таъсир килувчи куговчиларнинг кандайдир машхур хусусиятларидир: ёркинлиги, кучи, тусатдан содир булиши ва хоказо. Масалан, кутилмаганда хонага учиб кирган капалак, каттик товуш ва х.

  1. Ихтиёрий диккат - бу диккатимиз каратилиши лозим булган нарсани олдин белгилаб олиб, онгли равишда куйилган максад билан ишга солинган диккат. Бу диккатнинг бошланиши ва бутун килинаётган иш мобайнида давом эттирилиши - куч ва зур беришни, яъни ироданинг иштирокини талаб килади. Шунинг учун уни иродавий диккат хам дейиш мумкин.

  2. Ихтиёрийдан кейинги диккат - бу ихтиёрий диккатни жамланишида керак булган иродавий зур беришни пасайиши билан кечадиган диккатдир. Ихтиёрийдан кейинги диккат - бу диккатни бирон бир объектда, у шахсга ахамиятли булгани учунгина жамланишидир. У кизикиш асосида пайдо булади, лекин объект хусусиятлари билан боглик холда келиб чиккан кизикиш эмас, балки шахс йуналишининг бир куринишидир.


Download 426.44 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling