Udk 339. 1(075. 8) I. S. Tuxliyev, A. B. Bektemirov, Z. I. Usmanova ‘Turizmda strategik marketing’: O„quv qo„llanma – S.: Samisi, 2010 – 138 b

9.2. Turfirma faoliyatining asosiy muammolari
Turfirma faoliyatining asosiy muammolariga qo’yidagi javoblar olindi turistik xizmatlar bozorida yuqori raqobat - 60,8 % , davlat tomondan turizmni rivojlantirishga ko’mak yetarli bo’lmagan - 55,0 % , o’z mablag’larining yetishmovchiligi - 51.7 %, iste‘molchining to’lov qobiliyatsizligi - 49% kabi ommilarni kursatishdi.
Muammolarning muhimligi turistik bozorda har xil muddat davomida ishlaydigan firmalar tomonidan taqdim etilmoqda. Bir yildan kam ishlaydigan firmalar eng kuchli raqobatga uchrashmoqda. Besh yildan ko’p amal qiluvchi firmalar bu muammoni to’rtinchi o’ringa qo’ygan, yosh firmalar esa kamroq davlat ko’magiga ishonch hosil qilishadi (dastlabki muammolar o’rtasida beshinchi o’rin), shu bilan birga o’z kuchiga ishongan firmalar muhimligi bo’yicha bu muammoni ikkinchi o’ringa qo’yishgan.
Jadval 9.1. Turistlik firmalar faoliyatidagi asosiy muammolar (muvofiq guruhlar bo„yicha javob beruvchilarning sonidan foiz hisobida)

Muammo sifatida ta‟qidlangan	Jami firmalar dan	Shu jumdadan faoliya davri bo„icha firmalar
		1 yildan kam	2-5 yil	5 yildan ko„p
Soliq siyosatining nobarqarorligi	66,8	58,5	67,7	70,9
Turistik xizmatlar bozoridagi yuqori raqobat	60,8	61,1	63,5	54,3
Davlat tomonidan turizm rivojlanishiga yetarlicha yordam bermaslik	55,0	46,5	53,5	64,8
O’z pul mablag’larning yetishmovchiligi	51,7	51,8	51,1	53,0
Iste‘molchilarning to’lashga	49,0	49,8	48,8	56,3
qodir emasligi
Turistik faoliyatni tartibga keltiradigan xuquqiy va me‘yoriy hujjatlarning yetishmasligi	41,6	38,9	41,5	44,1
Turizm infratizilmasing qoniqarsiz holati	35,0	31,3	33,3	41,7
Sarmoyalarning tanqisligi	20,0	20,8	19,1	21,5
Malakali xodimlarning yetishmasligi	14,0	18,7	13,1	12,6
Yuqori tijorat foizi	9,0	10,2	9,7	6,5
Javob berishga qiynalganlar	2,6	4,4	2,5	1,7

Bozor tahlilining asosiy jixatlari - turistik yo’nalishlar, vaqt davrlari, asosiy raqiblar bo’yicha uning joriy va kutiladigan hajmini baholash hamda oldindan o’rganish bilan bog’lik. Ilmiy adabiyotlarga muvofiq tegishli ixtisoslashgan uslubiyatlar yo’q. Aksariyat firmalar firmalarning xo’jalik faoliyatini tahlil qilishda an‘anaviy yoqi takomillashgan uslublardan foydalanadi. Ammo ular raqib maqsadini, vazifalarini, xilma hil yo’nalishlar bo’yicha faoliyat afzalliklarni va istiqbollarni aniqlashga imkon yaratmaydi. Firmalar o’z raqiblarini o’rganish uchun maxsus texnologiyalar shakllantirish bo’yicha tajriba mavjud.
Turistik firmalar raqiblar faoliyati yuzasidan vujudga keluvchi xavf-xatarlar yoki qulay imkoniyatlar borligini asosli isbotlashga harakat qilishadilar. Bu firma ishlarning holatiga raqiblar harakatlarining kutilajak ta‘sirini va raqiblar salohiyatini baholashga, zaruriy xatti-harakatlarni bajarish uchun, qolgan vaqt zahirasini baholashga imkon beradi. Surov o’tkazilgan firmalarning 33% strategik guruhlar haritalarni, firmadagi raqobat afzalliklarning kesimlarini, Boston maslahatchi guruhning matritsasi orqali va SWOT - tahlilini (shakllanishning har xil darajasi bilan) bajaradi.
Misol uchun ‘Balxash tur’ turistik firmasi 2009 yilda rivojlanishning o’z strategiyasini ishlab chiqdi va uni amalga oshirishga kirishdi. Firma muvaffaqiyatli rivojlanmoqda, zaruriy material-texnikaviy va kasbiy bazaga ega. Ammo u talabning mavsumiy tebranishlarga bo’ysinadi, qimmatli reklama faoliyatini amalga oshiradi, ayrim turistik yo’nalishlar bo’yicha yuqori harajatlarga ega. Ikkinchi jadvalda buyurtmachilar portfelidagi joylashuv to’g’risida ma‘lumotlar, raqiblar joylashuvi va firmaning biznes sohasida faoliyat istiqbollari keltirilgan