Umumiy entomologiya
Download 0.88 Mb. Pdf ko'rish
|
Dilmurod
|
Yetti nuqtali xonqizi
Voyaga etgan ladybuglar ochiq joylarda, masalan, ko'katlar yoki quruq o'tlar ostida qishlashadi. Bahorda, ladybuglar 10-20 dona vertikal ravishda bir guruhga filiallar yoki bargning ichki tomonida, aphid koloniyalariga yaqin joylashadi. Tuxum lichinkalari 4 bosqichdan o'tadi. Ular odatda quyuq kul rangga sariq yoki qizil naqsh bilan bo'yalgan. Lichinka bosqichining oxirida, ladybuglar, qoida tariqasida, sariq rangga ega bo'lib, o'sishni boshlaydilar. Krizisdan chiqqandan so'ng, qo'ng'iz oxirgi rangini olishidan oldin yana 2-3 kun kerak bo'ladi. Lichinkalar ham, qo'ng'izlar ham yirtqich hasharotlar turiga mansub bo'lib, shira bilan oziqlanishi ayniqsa muhimdir. Mamlakatimizda ma'lum bo'lgan etti dog'li lyubug kuniga shiralarni 150 tagagacha, mayda turlari esa 60 tagacha yo'q qiladi. Lichinkalar singari hasharotlar ham 800 ga yaqin shiranini yo'q qiladi. Shunday qilib, urg'ochi qo'ng'iz o'z hayotidagi 4 mingga yaqin katta yoshli shirani yo'q qiladi. Tabiatdagi entomofaglar faolligini oshirishda yordam beradigan bir qancha usullar mavjud. Gessen pashshasi entomofaglariga beda ekini ijobiy ta'sir ko’rsatadi. Tabiiy komplekslarda entomofaglami yig'ish maqsadida bioagentlar rezervatorlari - maxsus mikrozapovedniklar tashkil qilinadi. Tuproqda hayot kechiruvchi yoki qishlovchi entomofaglarga tuproqqa ishlov berish ham ijobiy, ham salbiy ta'sir ko'rsatadi. Tuproqqa ishlov berish qishlayotgan ayrim entomofaglaming qishlash sharoitini buzishi mumkin. Shu bilan bir qatorda tuproqni yumshatish vizildoq yirtqich qo'ng'izlar va ayrim boshqa entomofaglami faollashtiradi. Sug'oriladigan almashlab ekishda vizildoq qo'ng'izlar sonining birmuncha ko'payishi kuzatilgan. ararkunandalarda tabiiy kushandalik qiladigan hasharotlar bu sinfning 16 turkumi orasida tarqalgan, ammo barcha entomofaglar vakillari biologik kurashda amaliy ahamiyatga ega emas. )umladan, ninachilar, bahorchilar, to'g' riqanotlilar, tuyasimonlar, yirikqanotlilar, buloqchilar va tangachaqanotlilar orasida yirtqichlar uchraydi. Ammo ular kam sonli yoki fakultativ xususiyatga ega bo'lgan yirtqichlar bo'lib asosan suv hasharotlari bilan oziqlanadi. Beshiktebratarlar turkumi vakillarining foydaJi ahamiyati harn uncha katta emas. Ular asosan o'simlik bitlari, saratonlaming kichik yoshdagi lichinkalari, beshik- tebratarlarning yirik lichinkalari va voyaga yetganlari esa qo'ng'izlar, to'g'riqanotlilar, ari asalarilar va o'rgimchaklar bilan oziqlanadi. Ulami o'simliklar biologik himoyasida qo'lashdagi urinishlar yetarli natija bermagan. Shunday qilib, entomofag va akarifag sifatida arnaliy ahamiyatga ega bo'lgan quyidagi 8 turkum: quloqkovlagichlar, yarimqattiqqanotlilar, tripslar, qo'ng'izlar, yelpig'ichqanotlilar, to'rqa notlilar, pardasimonqanotlilar va ikkiqanotlilarni ko'rsatish mumkin. Bunda parazit hasharotlar to'rqanotlilardan tashqari to'liq o'zgaruvchi turkumlarda uchraydi. Download 0.88 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|