Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

Kerakli asbob va jihozlar:
1. He-Ne lazer chiziqli qutblangan (471 840) – 1ta 
yoki
2. He-Ne lazer, 0.2/1 mVt (471 83) – 1ta
3. Sozlanadigan Frenel koʻzgusi, (47105) – 1ta
4. Linza, f = 5 mm (460 01) – 1ta
5. Linza, f = 200 mm (460 04) – 1ta 
6. Standart kesimli optik kursi, 1 m (460 32) – 1ta 
7. Optik nasadkalar, balandligi: 60mm / kengligi: 36mm (460 353) – 3ta 
8. Optik nasadka, balandligi: 60mm / kengligi: 50mm (460 351) – 1ta 
9. Yarim shaffof ekran (441 53) – 1ta 
10. Nasadka uchu nasos (300 11) – 1ta 
11. Vernyer kronsirkuli, plastmassa (311 52) – 1ta 
12. Poʻlat uzunlik oʻlchagich (311 77) – 1ta 
 
Tajriba qurilmasi: 
 Izoh: Frenel koʻzgusining tashqi tarafida lazer nurining difraksiyasi, ekranda 
nomaqbul difraksion tasvirlarni yuzaga keltirishi va ular kutilgan interferension 
tasvir bilan osongina adashtirilishi ham mumkin. Ularni farqlash usullaridan biri 
shundan iboratki, ularning oʻrni koʻzgu seksiyalarining bir-biriga nisbatan 
burchagiga bogʻliq emas. Har bir oʻlchashdan oldin, koʻzgu seksiyalarining bir-
biriga nisbatan burchagini, taram-taram qilingan vintdan foydalanib, oʻzgartiring 
va interferension chiziqlar orasidagi masofaning oʻzgarishini tekshiring.
78-rasmda tajriba qurilmasi keltirilgan. Optik nasadkalarning oʻrni chap tomondan 
cm da berilgan.

---

193 
- Optik nasadkalarni optik kursiga berilgan oʻrinlarga mos qilib mahkamlang va 
asosga joylashtirilgan yarim shaffof ekranni optik oʻqdan kamida 2 m keyin 
oʻrnating.
- Lazer va 5-millimetrli linzani optik nasadkalarga shunday oʻrnatingki, lazer 
nurining markazi optik kursiga parallel ketsin. Nur yoʻlini qogʻoz parchasi bilan 
tekshirishingiz lozim boʻlishi mumkin.
- 200-millimetrli linzani yarim shaffof ekran yoritilguncha sozlang. 
– Frenel koʻzgusini montaj qilayotganingizda, kengaygan lazer nuri ajratadigan 
tarafga tushayotganiga amin boʻling. 
– Koʻzguni shunday sal zgingki, lazer nuri oddiygina koʻzguga tegsin va 
akslangan nur amalda optik kursiga parallel harakatlansin. Optik oʻqqa nisbatan 
vertikal korrektirovka uchun taram-taram qilingan vintdan foydalaning va 
akslangan yorugʻlik linzaning markaziga tushayotganiga amin boʻling.
– Linzani ikkala mavhum yorugʻlik manbalari yarim shaffof ekranda ravshan tasvir 
bermaguncha (zarur boʻlsa, optik nasadkani optik kursida siljiting) korrektirovka 
qiling. 
– Frenel koʻzgusiga tushmagan lazer nurlanishi ekranda ikki proyeksiyalangan 
tasvirlardan chap tarafda uchinchi yorugʻlik dogʻini hosil qiladi. U har qanday 
holda ham tajribaga ta′sir qilmaydi. 
78-rasm. Optik kursidagi tajriba qurilmasi, chap tarafdan optik nasadkalarning 
maxsus oʻrinlari bilan birgalikda.