Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

Kerakli asbob va jihozlar: 
1. 
Chorak toʻlqin plastinka (472 601) – 2ta 
2. 
Yarim toʻlqin plastinka (472 59) – 1ta
3. 
Polyarizasion filtr (472 401) – 2ta
4. 
Sariq yorugʻlik filtr (468 30) – 1ta
5. 
Kremniyli fotoelement STE 2/19 (578 62) – 1ta
6. 
Almashinadigan elementlar uchun tutqich (460 21) – 1ta
7. 
Multimetr METRAH Pro (531 282) – 1ta
8. 
Yarim shaffof ekran (441 53) – 1ta
9. 
Standart kesimli optik kursi 1 m (460 32) – 1ta
10. 
Optik nasadka 60/34 (460 370) – 7ta
11. 
Galogen lampa 12 V, 50/90 Vt (450 64) – 1ta
12. 
Galogen lampa 12 V 90 Vt (450 63) – 1ta
13. 
Tasvir uchun polzunok (450 66) – 1ta 
14. 
Aylantirgich 2 12 V, 120 Vt (521 25) – 1ta
15. 
Juft sim 100 sm, qizil/koʻk (501 46) – 2ta 
Tajriba qurilmasi: 90-rasmda tajriba qurilmasi keltirilgan.
Izoh: Optik qurilma uchun kichik optik kursidan (460 43) yoki S1 (460 310) tipli 
optik kursidan foydalanish mumkin. 
 

---

229 
Nur yoʻli boʻyicha izohlar: 
- 
Galogen 
lampadan 
(a) 
chiqayotgan 
yorugʻlik, 
kondensorda(b) 
konsentrasiyalanadi va optik komponentlarni qizishdan saqlash uchun xizmat 
qiladigan issiklikka chidamli filtrdan oʻtadi.
- Bundan tashqari fotoelementda namoyon boʻladigan katta fon nurlanishi signalini 
yuzaga keltiradigan infraqizil nurlanishni susaytiruvchi suv bilan toʻldirilgan (90-
rasmda punktir chiziqlar bilan koʻrsatilgan) issiqlikdan saqlovchi filtr qoʻllanilishi 
mumkin. 
Optik yustirovka: 
- Lampa korpusiga kondensor va tasvir uchun polzunokni mahkamlang va 
akslantiruvchi koʻzguli galogen lampani (a) oʻrnating.
- Tasvir uchun polzunokdagi issiqlik filtri oldiga sariq yorugʻlik filtrini qoʻying.
- Optik kursiga polyarizator, 
𝜆/4- plastinkani va analizatorni 90-rasmda 
keltirilganidek oʻrnating. Polyarizator va galogen lampa orasidagi masofa 
taxminan 20 dan 30 sm gachani tashkil qiladi.
- Kremniyli fotoelementni analizator orqasiga oʻrnating va yorugʻlik nuri yoʻlini 
shunday sozlangki, fotoelement yaxshi yoritilsin.
- Galogen lampani tutib turgichni aylantirish orqali yorugʻlik sozlanishi mumkin. 
Kremniyli fotoelement markazida joylashtirilgan kichik oq varaqda (g) lampa 
spiralining yorqin tasvirini hosil qiling.
Izoh: 90-rasmda tasvirlangan yarim shaffof ekran, tajribani sifatli bajarish uchun 
qoʻllaniladi. 
- Fototokni oʻlchash uchun kremniyli fotolementni multimetr bilan qizil-koʻk kabel 
juftligi orqali ulang.
Izoh: fototok yorugʻlik intensivligiga proporsional. Yorugʻlik intensivligi elektr 
maydoni vektori kvadratiga proporsional 
𝐼~𝐸
2
. 

---

230 
90-rasm. Chiqayotgan yorugʻlikning qutblanish turini oʻrganish uchun tajriba 
qurilmasi (soddalashtirilgan). (a)-galogen lampa. (b)-tasvir uchun polzunok filtr 
bilan. (c)-issiqlikdan himoyalovchi filtr. (d)-polyarizator. (e)-
𝜆/4 yoki 𝜆/2 toʻlqin 
plastinka. (f)-analizator. (g)-kremniyli fotoelement. (h)-yarim shaffof ekran.