Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

 
22-rasm Tajriba qurilmasi 
 
Tajribani oʻtkazish tartibi: 
a) 
Xona haroratidagi oʻlchashlar
Qurilmani ishga tushuring 

Sekundomer orqali oʻlchashlarni bir necha marta takrorlang. 

Siljiydigan kontaktga ega boʻlgan mikrofon butun yoʻl davomida plastik quvur 
ichida boʻlib, metall relsda 𝛥𝑠 masofada (𝛥𝑠 mikrafondan yuqori chastotali 
karnaygacha boʻlgan masofa) oʻzgarishlarni seza oladi. 

---

67 

Sekundomer orqali oʻlchashlarni bir necha marta takrorlang. 

𝑐 = 𝛥𝑠/𝛥𝑡 ifodadan foydalanib tovush tezligini aniqlang (Draw Mean dan 
foydalanib grafikdan tovush oʻtishi vaqtining oʻrtacha qiymatini aniqlang). 
b) Haroratga bogʻliqligini oʻlchash 
Qurilmani ishga tushiring 
• 
Universal mikrofonni oʻrnating. 
• 
Xona haroratida yana 
𝛥𝑡
𝐴1
oʻtish vaqtini aniqlang va aniqlangan tovush 
tezligidan foydalanib 
𝑠 = 𝑐𝛥𝑡
𝐴1
mikrofon va dinamik orasidagi masofani 
hisoblang, hamda bu qiymatni jadvalga yozing (s-ustundagi birinchi qatorga 
kiriting). 
• 
Qizdirgichni ta′minlash manbaiga (12 V, tok 3.5 A atrofida) himoyalangan kabel 
bilan ulang. 
• 
Tok oʻtish vaqtini sekundomer orqali har 5 °C da aniqlang. 
Sinash uchun savollar: 
1. Tovush tebranishlari deb nimaga aytiladi? 
2. Tovush bir muhitdan ikkinchisiga oʻtganda tezligini oʻzgarish sabablarini 
tushuntiring.
3. Tovush tezligini temperaturaga bogʻliqligi. 
4. Tovush bosimini tushuntiring. 
 
 
 

---

68 
2–BOB. MOLEKULYAR FIZIKA 
 
1-laboratoriya ishi 
QATTIQ JISMLARNI CHIZIQLI KENGAYISH KOEFFITSIYENTINING