Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
UMUMIY FIZIKA KURSIDAN PRAKTIKUM OQUV QOLLANMA
- Bu sahifa navigatsiya:
- 6-laboratoriya ishi AYLANAYOTGAN JISMGA TA′SIR QILUVCHI MARKAZDAN QOCHMA KUCHNI ANIQLASH
- Qisqacha nazariya
Sinash uchun savollar:
1. Burchak tezligi haqida ma′lumot bering. 2. Elastik va noelastik toʻqnashuv haqida ma′lumot bering. 3. Aylanma moment haqida ma′lumot bering. 4. Burchak momentining saqlanishi haqida ma′lumot bering. 39 6-laboratoriya ishi AYLANAYOTGAN JISMGA TA′SIR QILUVCHI MARKAZDAN QOCHMA KUCHNI ANIQLASH (Qoʻshimcha foydalanish uchun adabiyotlar: 2, 3, 4, 6, 10, 32, 38, 55.) Tajriba maqsadi: Markazdan qochma kuchni oʻlchash qurilmasi va CASSY bilan oʻlchash. CASSY Lab 2 bilan birga bajariladi Namunalar va ma′lumotlarni yuklash uchun CASSY Lab 2 help menyusidan foydalaning. Markazdan qochma kuchni aniqlash qurilmasi blok sxemasi 12-rasmda keltirilgan. 12-rasm. Aylanayotgan jismga ta′sir qiluvchi markazdan qochma kuchni kuzatishga yordam beruvchi qurulma. Qisqacha nazariya: Jismlarning trayektoriyasi va tezligini oldindan hech qanday cheklashlar qoʻyilmagan holida muayyan kuchlar ta′siridagi harakati erkin harakat deyiladi. Aksincha, jismning trayektoriyasiga va tezligiga oldindan muayyan cheklashlar qoʻyilgan boʻlsa, jismning harakati erksiz harakat boʻladi. Masalan, ipga bogʻlangan sharchaning gorizontal tekislikda aylanishi, vagonlarning relslar boʻyicha harakati, jismning qiya tekislikda sirpanishi kabi harakatlar erksiz boʻladi. 40 Jismning erksiz harakatida unga tashqi (oldindan berilgan) kuchlardan tashqari yana bogʻlanishni yuzaga keltiruvchi jism tomonidan ham kuchlar ta′sir qiladi. Bu kuchlar bogʻlanish reaksiyalari deb ataladi. Ipga bogʻlangan sharcha aylana boʻylab harakatlanganda ipning sharchaga koʻrsatgan ta′sir kuchi 𝐹 𝑚.𝑖. (bogʻlanish reaksiyasi) markazga intilma kuch boʻladi. Markazga intilma kuchning kattaligini Nyutonning ikkinchi qonuni 𝐹 = 𝑚𝑎 (1.29) dan foydalanib markazga intilma kuch uchun quyidagi munosabatlarni hosil qilamiz: 𝐹 𝑚.𝑖. = 𝑚 𝑣 2 𝑅 (1.30) Nyutonning uchinchi qonuniga muvofiq, aylana boʻylab harakatlanayotgan jism oʻz navbatida unga bogʻlanish qoʻyayotgan jismga kattaligi markazga intilma kuchga teng, lekin qarama-qarshi yoʻnalgan kuch bilan ta′sir qiladi. Masalan, ipga bogʻlangan sharchaning aylanma harakatida ip sharchaga qanday kuch bilan ta′sir qilsa, sharcha ham ipga shu kuchga teng, lekin qarama-qarshi tomonga yoʻnalgan kuch bilan ta′sir qiladi. Bu kuch markazdan qochma kuch deb ataladi. Markazdan qochma kuch radius boʻylab aylana markazidan yoʻnalgan boʻladi. Markazdan qochma kuch qurilmasi F markazdan qochma kuchning r nuqtada joylashgan jism m massaga bogʻliqligini tajribaviy tadqiq qiladi. Aylanish markazidan r masofada ω burchak tezlik bilan aylanayotgan jismga ta′sir qiluvchi markazdan qochma kuch quyidagicha aniqlanadi: 𝐹 = 𝑚𝜔 2 𝑟 (1.31) Markazdan qochma kuch qurilmasida sterjenga mahkamlangan m massali yukka ta′sir qiluchi F-markazdan qochma kuch sterjen orqali va aylanuvchi oʻqqa oʻrnatilgan tenzodatchikka beriladi. Tenzodatchikka qoʻyilgan kuch elektrik usulda oʻlchanadi. Tajriba uchun moʻljallangan aniqlik darajasida prujina deformatsiyasi elastikdir va deformatsiya koeffitsiyenti F kuchga proporsionaldir. Agar mavjud markazdan qochma kuch qurilmasi (347 21) markazdan qochma kuch nuqtasi (524 0681) bilan modernizatsiya qilinsa ham oʻlchashlar va 41 natijalarni qayta ishlash usuli oʻzgarmaydi va S-markazdan qochma kuch qurilmasi bilan farqi yoʻq. Markazdan qochma kuch qurilmasini (347 21) markazdan qochma kuch muftasi (5240681) bilan ishlatishdan oldin nol holati va kuchni koʻpaytirish koeffitsiyenti markazdan qochma kuch muftasi yoʻriqnomasiga asosan oʻrnatilishi lozim. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling