Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

-optik tolali kabel (fider-optic cable). Eng ishonchli va tez, shu bilan birga 
juda qimmat kabel turi.
O‘ptik tolali kabel – bu yuqorida ko`rib chiqilgan ikki kabel turlaridan 
tubdan farqlanuvchi kabel. Bu kabel turida axborot elektr signali ko`rinishida 
emas, yorug`lik ko`rinishida uzatilda.
Bu turdagi kabelning asosiy elementi – shaffof shisha tola bo`lib, u orqali 
yorug`lik juda katta masofalarga (o`nlab kilometrgacha) kam (sezilarsiz) so`nish 
bilan uzatiladi. 
O‘ptik tolali kabelning tuzilishi juda oddiy bo`lib, u koaksial elektr kabel 
tuzulishiga o`xshash. Faqat markaziy mis sim o`rniga bu kabel turida ingichka 
(diametr 1 – 10 mkm atrofida) shisha tola ishlatilgan, ichki himoya qoplama 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

24
o`rniga esa, yorug`likni shisha tola tashqarisiga tarqatmaydigan shisha yoki plastic 
qoplamadan foydalanilgan.
Bu holda ikki modda chegarasidan har xil sinish koeffitsiyenti to`liq ichki 
qaytish holatga ega bo`lamiz.
Kabelda sim to`qma yo`q, chunki tashqi elektromagnit to`siqlardan himoya 
kerak emas. Ba’zi hollarda tashqi mexanik ta’sirdan saqlash uchun sim to`qima 
bilan o`raladi.
O`ptik tolali kabellarni ikki turi 
mavjud: 
- ko`p modli yoki multimodli kabel, 
ancha arzon, lekin sifati past; 
- bir modli kabel, narxi ancha qimmat, 
lekin yaxshi texnik ko`rsatkichlarga 
ega. 9-rasm
Oralig’i 100 km masofadagi tarmoq uchun qo’llaniladi. O’tkazish tezligi: 2 
Gbit/sek. 
Tarmoq kabellarini texnik ko’rsatkichlari qiyidagi 1- jadvalda 
keltirilgan. 
1- jadval 
Kabel turi 
O’tkazish tezligi,
Mbit/sek 
Tarmoqni hosil 
qiluvchi nuqtalar 
orasidagi masofa 
Kabel uzilganda 
tiklash mukinligi 
Narxi 
Koaksial kabellar 
10 Mbit/sek 
500 m 
Past
100 so’m/metr 
Juftli o’ram kabellari 
100 Mbit/sek 
100 m 
yaxshi 
200 so’m/metr 
Optik tolali kabellar 
1-2 Gbit/sek 
100 km 
Maxsus qurilmalar 
talab qilinadi 
1000-3600 
so’m/metr 
Lokal tarmoqlarning qo’llanish sohasi juda keng.
Bunga ofis ishlarini avtomatlashtirish, korxona boshqaruv sistemalari, 
loyihalarni avtomatlashtirish texnologik jarayonlari va robototexnika komplekslari, 
bank va axborot sistemalari, elektron pochta sistemalarini boshqarish kiradi. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

25
WINDOWS OSda lokal tarmog’ni sozlash va ishlatish uchun juda 
qulayligini albatta e’tirof etish kerak.
Tarmoq bilan ishlashdan avval, agar sizning kompyuteringiz lokal tarmoqqa 
ulanmagan bo’lsa, sozlash ishlari olib boriladi.
Kompyuter tarmoqda ishlashi uchun uni sozlash jarayoni quyidagicha: 
-Avvalo kompyuterda tarmoq plata (karta) borligiga ishonch hosil qilish 
darkor; 
-RJ - 45 raz’yomiga maxsus konnektor orqali simlar ulanadi; 
To‘qilgan juftliklarni ulash uchun RJ – 45 turidagi razyomlar (konnektor) 
ishlatiladi, telefonlarda foydalaniladigan razyomga o‘xshash, lekin o‘lchami 
bo‘yicha biroz katta. 
RJ – 45 razyomi 8 ta kontaktli 
bo‘ladi. Kabel razyomga maxsus 
siquvchi asbob yordamida ulanadi. 
RJ-45 raz’yomining umumiy 
ko’rinishi 
quyidagi 
10-rasmda 
keltirilgan.
Bu qurilmalar mahalliy tarmoqning asosiy qismi, ularsiz tarmoq hosil qilish 
mumkin emas. 
Tarmoq adapterlarining vazifasi – kompyuterni tarmoq bilan ulash, yana 
qabul qilingan qoidalarga rioya qilgan holda kompyuter bilan aloqa kanali 
o‘rtasidagi axborot almashinuvini ta’minlash. 
Odatda, tarmoq adapterlari plata ko‘rinishida ishlab chiqariladi va 
kompyuterni 
sistema 
magistrallarini 
kengaytirish uchun qoldirilgan razyomga 
o‘rnatiladi. 
Tarmoq adapter platasida ham, odatda, 
bitta yoki bir necha tashqi razyomlar bo‘lib, 
ularga tarmoq kabellari ulanadi.
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

26
-Konnektor.
Konnektorning umumiy ko’rinishi quyidagi 11-rasmda keltirilgan. 
Boot Rom mikrosxemasi tarmoqdagi 
boshqa kompyuterdan foydalanib, operatsion 
sistemani yuklash imkonini beradi.
Simlar HUBlarga ulanib tarmoq hosil 
qilinadi. 
HUB ning umumiy ko’rinishi quyidagi 
12-rasmda keltirilgan. 
HUB (Switch) qurilmasidan foydalangan 
holda kompyuterni tarmoqqa ulash. Hub lar 
xonadagi kompyuterlarni bir-biri bilan bog’lash 
uchun kerak bo’lsa, Switchlar binolar orasiga 
qo’yiladi. 
Tarmoqda 
ishlovchi 
har 
qanday 
kompyuter o’z nomi, maxsus TCP-IP adresi va
ishchi guruhiga ega bo’lishi kerak.
Boshqa tarmoq ishtirokchilari unga shu 
nom va TCP-IP adres bilan murojaat qilishlari mumkin (fayl va papka, xabar 
jo’natish).
Windows OS o’rnatilgan kompyuterlar orasida aloqa mavjudligini tekshirish 
uchun ping (bu erda TCP-IP tarmoqdagi tekshirilayotgan kompyuter 
adresi) buyrug’i ishlatiladi. 
Masalan, ping 10.1.14.27. 
Windows OS bilan kompyuterlar 
orasidagi o’rnatilgan aloqa quyidagi 13-rasmda 
keltirilgan. 
TCP-IP tarmoqdagi tekshirilayotgan 
kompyuter adresi quyidagi 14-rasmda 
keltirilgan. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

27