Umumiy o'rta ta'lim maktabi direktori: Farg ona

X-O'tilganlarni takrorlash:
1. Sa’diy Sheroziy kim? Qayerda yashab ijod etgan? Qanday asarlarini 
bilasiz?
2. «Guliston» va «Bo‘ston» asarlari haqida qanday ma’lumotlarga egasiz?
3. Sa’diy hayotidagi voqealar aks etgan qaysi hikoyalami bilasiz? Aytib 
bera olasizmi?
4. «Ayb qidirmaslik haqida»gi she’riy hikoyatda shoir o‘quvchining 
qanday inson bo‘lishini xohlaydi?
5. «Tab’i aybjo‘ylik bo‘lsa agar bas,
XI-Yangi mavzu bayoni:
Hamza Hakimzoda Niyoziy 1889-yilning 6-mart kuni Farg‘ona 
vodiysining yirik madaniy o‘choqlaridan bo‘lmish qadimgi Qo‘qon 
shahrida tug‘ilgan. Uning otasi Ibn Yamin mashhur tabib bo‘lgan. Shu 
sabab shoir o‘z taxallusiga Hakimzoda nomini qo‘shgan. Onasining ismi 
Jahonbibi edi.
Hamza dastlabki ta’limni shahardagi eski maktab va madrasalarda 
oldi, o‘sha paytda urf bo‘la boshlagan rus-tuzem maktabida rus tilini 
o‘rganishga harakat qildi.
Badiiy ijod sohasida uning dastlabki ustozlaridan biri tatar maorifchisi 
Abdulla To‘qmullin bo‘lgandi. Bu haqda keyinchalik adib shunday 
xotirlagan:
35

---

«1Л menim qo‘limda o‘z qalamim bilan yuz sahifadan ortig‘roq eski 
usuldagi yozishmalarimi ko‘rib, tarbiyag‘a kirishdi».
1909-yilda Hamza arab tilini o‘rganish uchun Buxoroga boradi. Biroq 
shahardagi diniy guruhlar o‘rtasidagi mojarolar tufayli Kogon shahriga 
chetlanib, u yerdagi matbaa korxonasida ishlaydi.
1910-yilda Toshkentga kelgan Hamza ma’rifatchilik faoliyatini 
boshlaydi. Bu yerda Munawarqori Abdurashidxon o‘g‘li boshchiligidagi 
jadidlar — yangilik tarafdorlari safiga qo‘shiladi. Shahaming Qashqar 
mahallasida usuli jadid (yangi usulda o‘qitadigan) maktabini tashkil 
qiladi.
Xuddi shunday maktabni 1911-yilda Qoeqonda ochganida, hukmron 
chor ma’murlaii tomonidan yopiladi. Ocsha yili Hamza haj safari davomida 
Afg‘oniston, Hindiston, Turkiya, Arabiston o‘lkalarida bo‘ladi. Yurtiga 
qaytib ma’rifatparvarlik ishini davom ettiradi, zamonasining dolzarb 
muammolari aks etgan badiiy asarlar yozishni kuchaytiradi. Uning 
Marg‘ilon va Qo‘qon shaharlarida ochgan maktablari yana tazyiqqa 
uchraydi:
«1914-yilning oxirlarida Marg‘ilonda maktab ochdim. Sakkizinchi 
oygacha bormay, Andreyev ismindag‘i Skobel