Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

1. Kartoshka tarkibida qanday moddalar bor?
7-rasm. Kartoshka 
poyasi va ildizmevasi.

---

199
2. Kechki kartoshka qanday joylarga ekiladi?
3. Kartoshkani o‘g‘itlash haqida ma’lumot bering.
Qishloq xo‘jaligida g‘alla yetishtirish
texnologiyasi va jarayoni
G‘alla ekinlari ham muhim oziq-ovqat ekini hisoblanadi. 
Donli ekinlardan tayyorlangan oziq-ovqat mahsulotlari mazali, 
to‘yimli, yaxshi hazm bo‘ladi. Donli ekinlar organizm uchun 
zarur bo‘lgan B
1
,
B
2
,
RR vitaminlar, kalsiy, temir va fosforga 
boy. 
G‘alla ekinlarini bug‘doy yetishtirish misolida o‘rganamiz. 
Bug‘doydoshlarning ildizi popuksimon bo‘lib, qo‘shimcha il-
dizlar yig‘indisidan tashkil topgan. Poyasi silindrsimon, tik 
o‘sadi, bo‘g‘imlarga bo‘lingan. Barglari oddiy, bo‘g‘imlarda 
ikki qator o‘rnashgan. Barg ikki qismdan: poyani o‘rab ol-
gan pastki qism – barg qinidan va qayrilgan yoki bigizsi-
mon shaklli barg yaprog‘idan iborat. Gullari mayda, rang-
siz, ko‘kimtir, boshoqchalarda joylashgan. Boshoqchalar esa 
o‘z navbatida, murakkab boshoq, so‘ta, ro‘vak sulton kabi 
to‘pgulga yig‘ilgan. 
Kuzgi bug‘doy issiqqa va qurg‘oqchilikka chidamli bo‘ladi. 
U tuproqdagi namni oz-ozdan oladi, o‘sish davrining boshi 
va oxirida namga talabchan emas. Donli ekinlar turli harorat-
da unib chiqadi. Bug‘doy, javdar, arpa, suli donining unishi 
uchun harorat 1–2°C, maysalashi uchun kamida 4–5°C bo‘lishi 
kerak.
Donli ekinlar tuzli tuproqlarda yaxshi hosil bermaydi. 
Bug‘doy ekiladigan maydonlarda gumus miqdori 2–2,5 foiz-
dan kam bo‘lmasligi kerak. 
O‘zbekistonda hozirgi kunda ikki asosiy ekin bor, bularning 
har ikkisi bir-biri uchun asosiy o‘tmishdosh sanaladi. Kuzgi 
bug‘doy uchun sug‘oriladigan maydonlarda asosiy o‘tmishdosh 

---

200
ekin g‘o‘zadir. G‘o‘zadan keyin tuproqda o‘zlashtirilmay qol-
gan mineral o‘g‘itlarni bug‘doy nisbatan yaxshi o‘zlashtiradi.