Umumiy tavsilotlar

Abramova Valentina Vladimirovna
KELAJAK JISMONIY MADANIYAT O'QITUVCHILARINING KASBIY KOMPETENTLIGINI SHAKLLANTIRISH.
13.00.08 — Kasb-hunar ta’limi nazariyasi va metodikasi
Pedagogika fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun dissertatsiyaga AVFORAT
Rostov-na-Donu
UMUMIY TAVSILOTLAR
Tadqiqotning dolzarbligi. Zamonaviy dunyoda inson va jamiyatni takomillashtirish omili sifatida jismoniy madaniyatning roli sezilarli darajada oshib bormoqda ­. Sog‘lom turmush tarzi, jismoniy tarbiya va sport ijtimoiy “hodisalar”, birlashtiruvchi kuch va milliy g‘oyaga aylanib, kuchli davlat va sog‘lom jamiyat ravnaqiga xizmat qilmoqda. Shunga ko'ra, jamiyat va uning a'zolari tomonidan jismoniy tarbiya sohasiga xizmat ko'rsatuvchi mutaxassislarni tayyorlash sifati va.sl 0 r!a „o'zlarining kasbiy malakalari darajasiga qo'yiladigan talablar ortib bormoqda. Shaxsga yo'naltirilgan ta'limga murojaat qilish alogik ta'limning, shu jumladan jismoniy tarbiyaning yangi maqsadining paydo bo'lishiga olib keladi. Agar ilgari ­o'qituvchilarni tayyorlashning asosiy maqsadi texnologik o'sish bo'lgan bo'lsa, bugungi kunda uning shaxsiy rivojlanishiga qayta yo'naltirish yuz berdi , bu o'z-o'zini tashkil etish va faoliyat va shaxsiy tajribani umumlashtirish natijasidir . ­texnolog-pedagogik kasbiy muammolarni hal qilishga tayyorligi, uning insonparvar pedagogik pozitsiyasi, pedagogik faoliyatga qadrli munosabati va umumiy va kasbiy madaniyatining yuqori darajasi. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda, universitetning ta’lim maydoniga yangicha yondashuvlar va zamonaviy texnologiyalarni joriy etish asosida pedagog kadrlar tayyorlash tizimini modernizatsiya qilish zarur.
Pedagogik nazariya va amaliyotning rivojlanishi tahlili shuni ko'rsatadiki, kasbiy ta'lim shakllanishining barcha bosqichlarida olimlar ­bo'lajak o'qituvchini tayyorlashga yangi yondashuvlarni izlaganlar.
talablar. Pedagog kadrlar tayyorlash muammosi
kasbiy faoliyatga bunday ko'zga ko'ringan kishilar e'tibor qaratgan. o'tmishdagi o'qituvchilar, Ya.A. Komenskiy, A. Disterveg, K.D. Ushinskiy, P.F. Lesgaft va boshqalar."Yangi o'qituvchi"ni kasbiy tayyorlashning ilmiy asoslarini ishlab chiqishni sovet pedagoglari - N.K. Krupskaya, A.V. Lunacharskiy, P.P. Blonskiy, S.T. Shatskiy va boshqalar.
Hozirgi vaqtda milliy maktab va ta’limning butun tuzilmasi uchun pedagog kadrlar tayyorlash jarayoni ­rivojlanishning sifat jihatidan yangi bosqichiga ko‘tarildi. Zamonaviy olimlar pedagogik ta'lim jarayonini turli tomonlardan ko'rib chiqadilar. Ta'lim va madaniyat o'rtasidagi munosabatlar g'oyalari bir qator falsafiy (G.S. Batishchev, B.C. Bibler , B.S.Gershunskiy , S.I.Gessen va boshqalar) va pedagogik (E.V. Bondarevskaya, V. P. Borisenkov , M. Ya. Gukalenko , O. V.) o'z ifodasini topgan. A. Ya. Danilyuk, N. B. Krilova, V. N. Rudenko va boshqalar) oʻrganadi. Ularning fikricha, oliy ta'lim tor doirada professional bo'lishni to'xtatadi va umumiy madaniyatning elementiga aylanishi kerak.
va o'qituvchi faoliyatining psixologik jihatlari (L.S. Vygotskiy, I.A. Zimnyaya ­, A.N. Leontiev, A.K. Markova, A.Ya. Ponomarev, C. JI . Rubinshtein va boshqalar).
Pedagogik ijodning pozitsiyalari ochib berildi (V.I.Andreev, V.I.Zagvyazinskiy, I.B.Kotova, Yu.M.Orlov, A.Ya.Ponomarev, E.N.Shiyanov va boshqalar); pedagogik mahorat (S.B.Elkanov, I.A.Zyazyun, I.P.Ilyin,
N.K. Sergeev va boshqalar); o‘qituvchining pedagogik madaniyati (E.V. Bondarevskaya, M.L.Vilenskiy, I.F.Isaev, T.E.Isaeva, V.V.Kraevskiy, A.V.Mutsrik va boshqalar) va uning ­kasbiy va shaxsiy fazilatlari tuzilishini belgilab berdi (F.N.Ganobolin, E.L.Ilyin, V.A.Kan-Kalikz, N.V.Kulikz. N.V. , V.A. Slastenin, JI . T. Tkach,
Shu bilan birga, ­kasbiy-pedagogik ta'lim muammolari bilan shug'ullanuvchi olimlarning aksariyati uni modernizatsiya qilish zarurligini tan oladilar va amalga oshirish yo'nalishida ushbu muammoni hal qilishning turli usullarini taklif qiladilar:

• 
  l va h va eksa yo'naltirilgan! bo'lajak o'qituvchilarni tayyorlashga yondashuv haqida (E.V. Bondarevskaya,..T.N. Vlasova, O.S. Gazman, Yu.V. Senko, N.K. Sergeev, V.V. Serikov, V.T. Fomenko , I.S. Yakimanskaya va boshqalar);
  

•' madaniy yondashuv (Sh.A. Amonashvili, E.V. Bondarevskaya, V.P. Borisenkov, A.Ya. Danilyuk, I.B. Kotova, V.V. Kraevskiy, I.Ya.Lerner, V.V. Serikov, V. A. Slastenin, E. N. Shiyanov va boshqalar);
■ kompetensiyaga asoslangan yondashuv universitet bitiruvchilarini tayyorlashning maxsus kasbiy talablarga muvofiqligi mezoni sifatida (A.G. Bermus,
N.F. Efremova, I.A. Zimnyaya va boshqalar) va shakllanish mazmunini qayta qurish ­(S.P.Axtirtsev, V.A. Bolotov, A.A. Grekov, V.I. Danilchuk, V.V. Kraevskiy, V.V. Serikov, A.V. Xutorskaya);
•' синергетического подхода, предполагающего совместный поиск смысла и ценностей,обра дис ­циплин и ориентацию на реализацию в учебном процессе феномена «быть личностью» (О.В. Заславская, С.В. Кульневич, Р.А. Куренкова va boshq.).
Mutaxassislarning kasbiy tayyorgarligini takomillashtirish masalalari ­. Uchun. O. Aftimchuk, V. K. Balsevich, V. Bufti, V. L. Vijichenko, M.Ya. Vilenskiy, V.M. Vidrina, G. D. Gorbunova, S.N. Danaila, E.P. Ilyina, Yu.D. Jeleznyak, L.I. Lubyshevon, E'Mainberg, L.P. Matveeva, Yu.M. Nikolaeva, N.I. Ponomareva, I.V. Rabogina, L.F. Spirina, N. Tomsha, A.A. Chunaeva va boshqalar.
yangi toifadagi pedagog kadrlarni tayyorlashga qiziqishi ortganligini tasdiqlaydi va shu bilan birga, hozirgi ­pedagogik ta’lim tizimi kelajakdagi talabani hisobga olishini ko‘rsatadi.
uni kasbning shaxsiy ahamiyatli ma'nosini izlashga, kasbiy ­o'zini o'zi tahlil qilishga undaydigan sharoitlarni yaratmaydi ­, uni pedagogik aks ettirish tashuvchisi sifatida shakllantirmaydi ­"(V.A. Slastenin). Madaniyatni pedagogik o'zgartirish muammolari orasida kasbiy ta'lim va shaxsni tarbiyalash jarayonlari o'rtasidagi bog'liqlik masalasi alohida ahamiyatga ega.
зования, разработку открытого содержания учебных
Ijodkorlikni rivojlantirish muammosi va
qabul qilish usullari
professional echimlar; o'qituvchining kasbiy mahorat darajasi masalasi o'rganilmagan; zamonaviy ijtimoiy-madaniy va pedagogik voqelik talab qiladigan o'qituvchining prinsipial muhim fazilatlari roli haqidagi pozitsiyalar aniq emas; ­pedagogik ta’limni insonparvarlashtirish muammosi hal etilmagan. Pedagogik jarayon madaniyati hisobga olinmaydi, didaktika mazmunning alohida elementi sifatida, o'qituvchining shaxsiy tajribasi e'tiborga olinmaydi ("Ustoz madaniyati" (M.N. Baxtin)).
Shuni ham tan olish kerakki, bugungi kundagi o‘quvchi shaxsining mafkuraviy shakllanishi ­an’anaviy qadriyatlar tizimining yemirilishi natijasida yuzaga kelgan madaniy inqiroz sharoitida yuz beradi. Bu insonning axloqiy sohasida salbiy oqibatlarga olib keladi. Vaziyat, shuningdek, kasblarning katta qismini, shu jumladan o'qituvchilikni va har doim ham talabalarning o'zlarining etarlicha yuqori sifatli shaxsiy parametrlarini (universitetda o'qishga tayyorgarlikning past darajasi, iste'molchilarning ta'lim tizimiga munosabati, etarli emas) moliyaviy kamsitish bilan yanada og'irlashadi. bilim va kasbiy intilishlar). Oliy ta’limning fanga yo‘naltirilgan paradigmasi tamoyillari asosida qurilgan oliy ta’limdagi o‘qitish va tarbiya jarayonining real holatini tahlil qilish shuni ko‘rsatadiki, amalda funksional yondashuv ustunlik qiladi, bu alohida fanlar o‘rtasidagi zaif bog‘lanishlarda namoyon bo‘ladi. yaxlit maktab uchun - kelajakdagi kasbiy faoliyat va o'quv-pedagogik ishlarning ayrim turlariga va tafakkurning protsessual funktsiyalarini, ongning qadriyat mazmunini rivojlantirishga qaratilgan. Bugungi kunda o'qituvchining shaxsiy va kasbiy rivojlanishini, o'zini o'zi belgilashini va shaxsga yo'naltirilgan ta'lim sharoitida kasbiy faoliyatni amalga oshirishga sub'ektiv tayyorligini ta'minlaydigan kasbiy tayyorgarlik tizimi ishlab chiqilmagan; bo'lajak jismoniy madaniyat o'qituvchilarining kasbiy kompetentsiyasini shakllantirish shartlari belgilanmagan; ushbu sohadagi malakalarga qo'yiladigan yangi talablar bo'yicha o'qituvchining kasbiy malakasi mezonlari aniqlanmagan.
Maxsus ilmiy adabiyotlarni va ijtimoiy-madaniy vaziyatning voqeligini o'rganish quyidagi qarama-qarshiliklar mavjudligini aniqladi :
•' jamiyat va uning aʼzolari tomonidan taʼlim sifatiga, jumladan, kasb-hunar va jismoniy tarbiya sifatiga, bugungi kunda pedagogika oliy oʻquv yurtlari bitiruvchilarining malaka darajasiga qoʻyiladigan talablarning ortishi;

• 
  jamiyatning yuksak madaniy va ijodiy tafakkurga, faol hayotiy pozitsiyaga ega bo‘lgan mutaxassislarga bo‘lgan real ehtiyojlari ­va oliy ta’limda pedagogik jarayonni an’anaviy bilimlar paradigmasi asosida tashkil etish;
  
• 
  ta'limni insonparvarlashtirish va ­kasbiy pedagogik ta'limning texnokratik "SHVOM" ning ob'ektiv zarurati;
  
• 
  uni ta'lim jarayonida, ayniqsa, eng yuqori jismoniy madaniyat shmalasida amalga oshirish mexanizmlarining ishlab chiqilmaganligi ;­
  

• o'qituvchi tomonidan o'quv-tarbiyaviy ish jarayonida hal qilinadigan kasbiy vazifalar tizimining yaxlitligi va ularning blok tipidagi o'qitishning oliy ta'limda joriy etish davlat vositalarini parcha-parcha o'rganish. Akz^alnost,., muammoning nazariy jihatdan yetarli darajada ishlab chiqilmaganligi, shuningdek, aniqlangan qarama-qarshiliklar tadqiqot mavzusini tanlashni belgilab berdi ­: "Bo'lajak jismoniy madaniyat o'qituvchilarining kasbiy kompetentsiyasini shakllantirish ­".
Tadqiqot ob'ekti oliy pedagogik ta'lim tizimida jismoniy madaniyat o'qituvchisini (JM) kasbiy tayyorlash jarayonidir .­
Tadqiqot mavzusi bo'lajak jismoniy madaniyat o'qituvchilarining kasbiy kompetentsiyasini shakllantirish shartlari ( fan ta'limi fanlari misolida ).­