УҳН ўқув қўлланма Вазирликка

BO‘LINMADA YUKSAQ HARBIY INTIZOMNI TA’MINLASH 
BO‘YICHA KOMANDIRLARNING (BOSHLIQLARNING) 
MAJBURIYATLARI. 
Harbiy qismda (bo‘linmada) yuqori harbiy intizom joriy etish uchun 
komandir quyidagilarga majbur: 
- qo‘l ostidagilarning shaxsiy fazilatlarini o‘rganishi, ular o‘rtasidagi o‘zaro 
munosabatlarni harbiy nizomlarda ko‘rsatib berilgan qoidalar asosida qo‘llab 
quvvatlashi;
- harbiy jamoani jipslashtirish, turli millatga mansub harbiy xizmatchilar 
o‘rtasida do‘stlikni mustahkamlashi; 

---

102
- shaxsiy tarkibdagi harbiy intizom va ahloqiy-ruhiy xolatni bilishi, qo‘l 
ostidagilarning komandirlar (boshliqlar) talabi va harbiy intizomni mustaxkamlash 
bo‘yicha vazifa va usullarini yakdil anglab yetishlariga erishishi, ularning harbiy 
intizomni mustahkamlashiga rahbarlik qilishi va shaxsiy tarkibning ahloqiy-ruhiy 
holatini bilishi, rag‘batlantirish va intizomiy ta’zir choralarini qo‘llash amaliyotiga 
o‘rgatishi; 
- xizmatni o‘tash qoidalarining buzilishi hollarini zudlik bilan bartaraf etishi, 
harbiy qism (bo‘linma) jangovarligiga raxna soluvchi har qanday xatti-harakatning 
kat’iyat bilan oldini olishi, huquqiy targ‘ibot ishlarini olib borishi va jinoyat, 
boshqa kor-hol va xatti-harakatlarni ogohlantirish bo‘yicha ish olib borishi; 
- qo‘l ostidagilarni harbiy intizom talablarini so‘zsiz bajarish va yuksaq 
ijrochilik ruhida tarbiyalash, ularda shaxsiy g‘urur, harbiy sha’n va harbiy burch 
tuyg‘usini ustirishi va qo‘llab-quvvatlashi; 
- harbiy qism (bo‘linma)da harbiy intizomning, ayniqsa harbiy xizmatchilar 
orasida 
o‘zaro 
munosabatlarda 
Nizom 
qoidalarining, 
ijtimoiy 
adolat 
ko‘rinishlarining buzilishiga murosasizlik kayfiyati yaratilishi va bunda 
oshkoralikdan keng foydalanishi; 
- o‘z qo‘l ostidagi harbiy xizmatchilarning ahloqiy-ruhiy holati va harbiy 
intizomini muntazam tahlil qilib borishi;
- o‘z vaqtida va xolislik bilan bu haqida o‘zidan yukori lavozimdagi komandir 
(boshliq)ga hisobot berishi, jinoyat va kor-hollarda esa zudlik bilan xabar qilishi 
lozim. 
Harbiy xizmatchining huquqiy va ijtimoiy himoyasi to‘g‘risida qayg‘urish, 
uning shaxsiyatini, milliy g‘ururini hurmat qilish komandir (boshliq)ning muhim 
vazifasidir. Harbiy intizomning buzilishi, jinoyat va boshqa xatti-harakatlarni 
xaspo‘shlashga xizmat qilgan komandir (boshliq) javobgarlikka tortiladi. 
Komandir (boshliq) o‘z qo‘l ostidagilarga yaqin bo‘lishi, ularning talab va 
ehtiyojini bilishi va uning qondirilishiga erishishi, qo‘l ostidagilarning shaxsiy 
g‘ururini toptalmasligi va yerga urilmasligini ta’minlashi, ularga doimo qonun, 
harbiy nizom va buyruqlarni kat’iy bajarishda namuna bo‘lishi, ahloqiy pokizalik, 

---

103
halollik, kamtarlik va to‘g‘rilikda o‘rnak bo‘lishi lozim. Har bir harbiy xizmatchi 
uning huquqdari va qonuniy ehtiyojlarining himoya qilinishiga to‘la ishonishi, 
komandir (boshliq) tomonidan uning shaxsiyatiga daxilsizlik ta’minlanishiga, o‘z 
sha’ni va g‘ururi hurmatlanishiga g‘amxo‘rlikni his qilishi kerak. 
Komandir (boshliq)ning harbiy intizomni ta’minlash borasidagi faoliyati 
harbiy qism (bo‘linma)dagi qonunbuzarliklarning umumiy miqdori bilan emas, 
balki ular tomonidan qonunlar va harbiy nizomlarga to‘la rioya qilish, o‘zining 
intizomiy hokimiyatidan to‘g‘ri foydalanishi va tartib o‘rnatish uchun o‘z 
vazifasini bajarishi hamda harbiy intizom buzilishining o‘z vaqtida oldini olishi 
bilan belgilanishi kerak. 
Harbiy intizomni buzgan biror kimsa ham javobgarlikdan bo‘yin tovlamasligi 
va begunoh biror kimsa nohaq jazoga tortilmasligi kerak. 
Harbiy intizom nizomi tartiblari va talablariga rioya qilish uchun zarur shart-
sharoit yaratib bermagan, ularni amalga oshirish tadbirlarini ko‘rmagan komandir 
(boshliq) javobgarlikka tortiladi. 
Komandir (boshliq) faoliyatining bevosita natijasi sifatida yuz bermagan 
jinoyat, hodisa va kor-hol uchun yoki ularning oldini olish to‘g‘risidagi 
ogohlantirishidan so‘ng ham chora ko‘rilmagan hollarda, u javobgar bo‘lmaydi. 
Har bir harbiy xizmatchi tartib va intizom o‘rnatilishida komandirga 
(boshliqqa) ko‘makchi bo‘lishi keraq. Bu ishdan bo‘yin tovlagan harbiy xizmatchi 
javobgarlikka tortiladi.