Urbanizatsiya odamlar o'rtasida muloqot o‘matish uchun qulay hisoblangan hayot turmush tarzini shakllantiradi, ‘ kasbiy yo‘nalishni o‘zgartiradi, aholining ijtimoiy faoliyatini keskin oshiradi

y₁  x₁

ryx  0,796 2	t yx  3,71 2
ryx  0,986 3	t yx  16,56 3

3-jadval ma’lumotlariga asoslanib aytish mumkinki, Y1-miqdoriga ta’sir etayotgan o‘rganilayotgan davrdagi statistik qiymatlar – engil sanoat tarmog‘ini sanoat mahsuloti hajmiga ta’sir etayotgan omil X2-sanoatdagi ishlab chiqarish personalini o‘rtacha ro‘yxatdagi soni (ryx2-0,796) va X3-sanoat ishlab chiqarish fondlari (ryx3=0,986).

Ushbu xulosalar keltirilgan 2-koeffitsient uchun ham t-statistik boliqlikni jadval qiymatidan yuqori t8; 0,05q2,3.
Juft korrrelyasiya koeffitsientini tahlili omillar o‘rtasidagi bog‘liqlik ya’ni X2- sanoat ishlab chiqarish personalini o‘rtacha ro‘yxatdagi soni va X3-sanoat ishlab chiqarishdagi asosiy fondlari ryX2X3=-0,215 (juft korrelyasiya uchun t-statistika koeffitsienti tx2x3=0,58 jadval qiymatidan yuqori emas ya’ni t7;0,05=1,895).
SHuning uchun ham birgalikdagi 2-omilli modelni Y1=F(L,K) bog‘liqlik uchun tuzish
mumkin. Daraja ko‘rsatkichli modellar hisobi «linearizatsiya» uslubi yordamida quyidagi ko‘rinishda keltiriladi:
O‘zbekiston Respublikasi engil sanoati iqtisodiy o‘sishidagi rivojlanish ko‘rsatkichlari 1995 – 2004 yillar.

(Real baholarda)

Yil	Va qt	YAM M defl ya- tori	Mahsulot ishlab chiqarish hajmi mlrd.so‘m	Sanoat ishlab chiqarishda band bo‘lganlar- ning o‘rtacha ro‘yxat bo‘yicha soni, ming kishi	Sanoa t ishlab chiqar ish- dagi asosiy fondl ar	Engil sanoat korxona- sining daromadi mlrd.so‘m	Lnx 1	Lnx 2	Lnx 3	Lnx 4
			X1	X2	X3	X4
1995	1	4.709	23.91	23.53	1.34	1.06	3.17	3.16	0.29	0.06
1996	2	1.815	68.21	61.27	4.08	3.2	4.22	4.12	1.41	1.16
1997	3	1.661	85.55	76.4	5.24	3.91	4.45	4.34	1.66	1.36
1998	4	1.391	119	107	7.4	5.1	4.78	4.67	2.00	1.63
1999	5	1.441	150	113	8.4	5.76	5.01	4.73	2.13	1.75
2000	6	1.473	234	105	11.88	10.79	5.46	4.65	2.47	2.38
2001	7	1.4525	397	110	56.39	11.15	5.98	4.70	4.03	2.41
2002	8	1.455	602	105	49.48	11.55	6.40	4.65	3.90	2.45
2003	9	1.267	967	112	88	15.15	6.87	4.72	4.48	2.72
2004	10	1.151	1363	128	104.4	17.98	7.22	4.85	4.65	2.89

3.3.2. jadval

O‘zbekiston Respublikasi engil sanoati iqtisodiy o‘sishidagi rivojlanish ko‘rsatkichlari 1995 – 2004 yillar. (Nominal baholarda)

Yil	Vaqt	Mahsulot ishlab chiqarish hajmi mlrd.so‘m	Sanoat ishlab chiqarishda band bo‘lganlarning o‘rtacha ro‘yxat bo‘yicha soni, ming kishi	Sanoat ishlab chiqarish- dagi asosiy fondlar	Engil sanoat korxona- sining daromadi mlrd.so‘m	Lnx 1	Lnx 2	Lnx 3	Lnx 4
		X1	X2	X3	X4
1995	1	112.6	110.8	6.3	5	4.72	4.71	1.84	1.61
1996	2	123.8	111.2	7.4	5.8	4.82	4.71	2.00	1.76
1997	3	142.1	126.9	8.7	6.5	4.96	4.84	2.16	1.87
1998	4	165.7	149.3	10.3	7.1	5.11	5.01	2.33	1.96
1999	5	216.7	162.5	12.1	8.3	5.38	5.09	2.49	2.12
2000	6	344.5	154.9	17.5	15.9	5.84	5.04	2.86	2.77
2001	7	577.2	159.5	81.9	16.2	6.36	5.07	4.41	2.79
2002	8	876.2	152.9	72	16.8	6.78	5.03	4.28	2.82
2003	9	1225	141.7	111.5	19.2	7.11	4.95	4.71	2.95
2004	10	1568.8	146.9	120.2	20.7	7.36	4.99	4.79	3.03

2-model. Endi quyidagi bog‘liqlikni kuzatamiz:
Y₂  f ( x₂ , x₃ )

Y₂  x₄
(3.3.2-;jadval).

A) Dastlabki ma’lumotlar massiviga asoslanib xususiy korrelyasiya koeffitsienti bo‘yicha korrelyasiyaviy tahlil o‘tkazildi. Y2-miqdorni engil sanoat tarmog‘iga ta’sir etayotgan omillarni bog‘lanishiga asoslanib (x₂ , x₃ ) 3,3,4-jadval tashkil etildi.

y2  x4
ryx  0,896 2	t yx  5,72 2
ryx  0,943 3	t yx  7,93 3

Aytish mumkinki, Y2-miqdorga tahlil etilayotgan davrda X2-miqdor ya’ni sanoat ishlab chiqarish personalini o‘rtacha ro‘yxatdagi soni (ryx2 =0,896) va X3-sanoat ishlab chiqarish asosiy fondlari (ryx3 =0,943) omillari ta’sir etgan. Bu keltirilgan hulosalar yuqoridagi ko‘rsatkichlar uchun hisoblangan koeffitsientlar jadval ma’lumotlaridan yuqoridir. YA’ni t8;0,5=2,3.

B) juft korrelyasiya koeffitsientini tahlili X2-omili ya’ni sanoat ishlab chiqarish personali o‘rtacha ro‘yxatdagi ishchilar soni va X3-omili ya’ni sanoat ishlab chiqarishni asosiy fondlari ryx2 =0,350ga va t-statistika X2 va X3 koeffitsientlar uchun [rx2x3] jadval qiymatlaridan yuqori emas t7;0,05 =1,895.
SHuning Y2-ga bog‘liq bo‘lgan birgalikdagi modelni tuzamiz. Y2q (?)
Daraja ko‘rsatkichi modelni hisoblash (linearizatsiya) metodi uslubi yordamida quyidagi ko‘rinishda hisoblanadi:

Tahlil etilgan 1,modelga asoslanib aytish mumkinki, o‘rganib chiqilgan davr mobaynida engil sanoatda band bo‘lgan kishilar sonini 1%ga o‘sishi engil sanoat mahsulotini 0,27%ga o‘sishiga olib keldi. Sanoat ishlab chiqarishdagi asosiy fondlarni 1%ga o‘sishi etishtirilgan mahsulotni 0,82%ga o‘sishiga olib keldi. 2-modelni tahlil etiladigan bo‘lsa, band bo‘lganlar sonini 1%ga o‘sishi korxona foydasini (engil sanoat) – 0,36%ga o‘stirishga olib keldi. Sanoat ishlab chiqarishni asosiy fondlari tarmoq mahsuloti hajmini o‘sishiga ko‘proq ta’sir qilgan.
SHunday qilib,     0,27  0,82  1,09  1, ya’ni 1,modelga asoslanib aytish
mumkinki, mahsulot ishlab chiqarish masshtabi qaytimini yuqoriligini ya’ni resurslarni 2barobar ortishi, sanoat ishlab chiqarish hajmini 2 barobardan ortiqroq o‘sishiga olib kelar ekan. Demak, engil sanoatda tahlil etilayotgan davrda iqtisodni o‘sishini ishlab chiqarish funksiyasidagi o‘zgarishlar yordamida ya’ni ishlab chiqarish hajmi ko‘rsatkichlari nisbati o‘sishi orqali ko‘rsatish mumkin.
Bu keltirilgan xulosalar 2-model yordamida tahlillar orqali ham tasdiqlandi, ya’ni ishlab chiqarish masshtabi qaytimi o‘rganilayotgan daromad ko‘rsatkichi nuqtai nazardan natijaviy hamda o‘sib boruvchi ko‘rsatkich sifatida α+βq0,73+0,36q1,09>1 ko‘rsatib beriladi.
SHunday qilib, o‘rganilayotgan davrda tarmoq ishlab chiqarish samaradorligi ham
o‘sadi.
1-model asosida tahlil etilayotgan tarmoqni xususiy samaradorlik funksiyasi
ko‘rsatkichini hisoblaymiz: 1)O‘rtacha mehnat unumdorligi;

2. 
   Sanoat ishlab chiqarish fondlarini aniq dastlabki ishlab chiqarish hajmiga asoslanib prognozlash va mehnat resurslarini dastlabki qiymatlarida hisoblash maqsadida quyidagi formula foydalaniladi:
   

SHunday qilib, engil sanoatda iqtisodiy o‘sish tendensiyasi asosan mehnat va kapital resurslari hisobiga bo‘lgan, kamroq resurslardan samarali foydalanishni oshirishga nisbatan o‘sgan, engil sanoatda iqtisodiy o‘sish tendensiyasi asosan ishlab chiqarishni ekstensiv uslubiga asosan ta’minlangan. (3,3,1-rasm).

3,3,1-rasm

40