Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

Гуруҳ ҳаракатлари.
Ҳимоячиларнинг гуруҳ бо`либ ҳаракат қилиши-жамоа о`йинининг асосидир. То`сиқларга қарши ҳаракат қилишда, то`п билан о`тишга то`п отишга қарши курашда, рақиблар сон жиҳатдан устунликка ега бо`лганда шундай ҳаракатларни қо`ллаш зарурдир.
Ҳимоячилар асосан уч холатда ҳаракат қилишга тайёр бо`лишлари керак: сон жиҳатдан тенг бо`лганда (2х2, 3х3 ва яна бошқалар), ҳужумчилар сон жиҳатдан устунликка ега бо`лганда (2х1, 3х2 ва яна бошқалар).
Сон жиҳатдан тенг бо`лиш рақибларнинг позициядан ҳужум қилишида учрайди; ҳимоячилар ҳужумни страховка қилиш ҳаракатига қарши, қо`шилиш, гуруҳли то`сиқ, сирг`аниб о`тиш ва дарвозабон билан о`заро ҳаракатда қо`лланилади.
«Страховка» то`п егаллаган ҳужумчиларга қарши қо`лланилади, ҳимоячилар ҳужумининг хавфлироқ бо`лган томонига силжишади ва бо`ш бо`либ қолган зонани ёпишади. Агар ҳимоячи то`п билан бо`лган о`йинчини то`хтатиш учун чиқса, у ҳолда унинг жойини унга яқин бо`лган бошқа ҳимоячи егаллайди.
О`тиш – то`сиқ ёрдамида ҳаракат қилиб ёки алдаб о`тиб, то`п отиш позициясига чиқмоқчи бо`лган ҳужумчиларни доимо назорат қилишни сақловчи асосий усул бо`либ ҳисобланади. У ҳужумчиларнинг жой алмашинишидан иборатдир. Бундай жой алмаштиришлар бир марта бо`лиши мумкин, унда паноҳгоҳидан қутулган уйинчини ҳимоячилардан бири олади ёки о`рин алмашинишда икки о`йинчи қатнашса, унда икки о`заро ҳаракат қилувчи ҳимоячилар васийлик қилувчи о`йинчиларини алмаштиради.
То`сиқ ёрдамида қутулиб, зонага кирмоқчи бо`лган о`йинчини зич ушлаганда сирг`аниб кириш қо`лланилади. Унинг киришига ё`л қо`ймаслик учун, ҳимоячи уни яқин масофада кузатиши керак. Бунинг учун о`йинчи паноҳгоҳлик қилувчи шериги то`сиқ сифатида фойдаланиши учун орқага чекинади ва ҳаракат қилувчи ҳимоячини олдинга о`тказади.
Гуруҳ бо`либ то`сиқ қо`йиш то`п отувчи ҳужумчига қарши ҳужум қилган ҳолатларда ишлатилади ва уни бир-бирига яқин жойлашган икки-уч ҳимоячи амалга оширади.
Дарвозабон билан о`заро ҳаракат то`сиқ қо`ювчи ҳимоячилар билан дарвозабоннинг келишиб қилган ҳаракатларидан иборатдир. Бундай ҳолатда о`йинчилар ҳаракати олдиндан о`заро бо`лишилган вазифа шартини ҳисобга олиб ҳимоячи охирги позицияни егаллайди. Ко`пинча то`сиқ қо`ювчи ҳимоячиларга дарвозанинг уларга яқин бурчагини беркитиш юкланади.
Рақиблар сон жиҳатдан устунликка ега бо`либ қолган ҳолатда, ҳимоячилар аввал ҳужумнинг ривожланишини то`хтатишга ҳаракат қилишлари керак. Икки ҳимоячи уч ҳужумчига қарши курашда қуйидагича иш тутмог`и лозим. Агар то`п бурчакдаги ҳужумчида бо`лса, унга яқин ҳимоячи ҳужумга о`тади, бошқаси еса хавфли бо`лган зонани тахминан дарвоза қаршисининг марказида егаллайди. Агар то`п о`ртадаги о`йинчида бо`лса, унга ҳимоячилардан бири ҳужум қилади, иккинчиси еса қолган икки ҳужумчига баравар бо`лган оралиқдаги позицияни егаллайди.
Агар жамоа сон жиҳатдан камчиликни ташкил қилса (5х6), у ҳолда ҳимоячилар то`п билан ҳужум қилаётган томонга зичлашиши туфайли қарама-қарши томонда бо`ш о`йинчини қолдиришга имкон яратади. Демак, сон жиҳатдан камчиликни ташкил қилиш ҳимоячиларни то`п ё`налиши томон силжишга мажбур етади. О`йин давомида сон жиҳатдан устунлик ҳолатидан тўг`ри фойдаланиш зарурдир. Агар жамоада олти ҳимоячи беш ҳужумчига қарши о`йнаса, у ҳолда бо`ш келган ҳимоячи, марказда дарвоза қаршисига жойлашади ва бошқаларни «страховка» қилади ёки рақиблардан то`пни олиб қо`йишга интилади.
О`йиннинг айрим ҳолларида то`п билан бо`лган о`йинчини икки ҳимоячи билан ҳужум қилишини қо`ллаш мумкин.