Urganch davlat universiteti «tasdiqlandi»

Pedagogik diagnostika nima?

Uni joriy etish yo`llari va ahamiyati

Har qanday faoliyat zamirida ham amalga oshirilagn ishlarning pirovard maqsadi, vazifalari va kutilgan natijalari bo`ladi. Faoliyat natijalarini sarhisob qilish, amaliy xulosalar yasash – bo`sh yoki muaffaqiyatli o`rinlarni belgilab olish, faoliyatning keying bosqichlarida uni hisobga olish diagnostika deyiladi.

Pedagogik diagnostika ta`lim samaradorlig, ish mazmuni, olib borilgan pedagogic faoliyatni tahil qilishda katta ahamiyatga ega bo`lib, ilg`or ta`lim muassasalarida bu ish uslubi muaffaqiyatli tarzda amalga oshirilmoqda, yutuqlar musathkamlanib, yo`l qo`yilgan kamchilik va nuqsonlarni tahlil qilish asosida bosh strategic yo`nalishlar belgilab olinmoqda va yuqori darajadagi pirovard natijalar qo`lga kiritilmoqda Savol tug`iladi:

• 
  bolaning bilish va ko`nikmalarini belgilashga o`qituvchi aralashgani ma`qulmi yokio`ziga-o`zi baho bergani afzalroqmi?
  

Mana shu savollarga eng maqbul asoslarda javob berish pedagogic diagnostikaning predmetidir.Mana shu maqsadni ro`yobga chiqarish yo`l-yo`riqlari, metodik mexanizmlarini ishlab chiqish, joriy etish muhim vazifadir.Pedagogik diagnostikaning tarixi pedagogic faoliyat tarixi bilan deyarli tengdosh. Boshqacha qilib aytganda, pedagogic jarayon ming yillardan beri mavjud bo`lsa, bu faoliyatning meyorlari va natijalarini belgilash ham shunchalik qadimiydir. Demoqchimizki, o`quvchi bilimga baho qo`yish, uni sinov va imtixon qilish, pirovard ish natijalarini belgilab olish boshlangan yerda pedagogic diagnostika ham mavjud. Faqat farq shundaki ibtidoiy va o`rta asr pedagogikasida bola bilim va iqtidorini diagnostic tahlil qilishning ilmiy asosi yo`q edi. Pedagogik diagnostikani ilmiy asosda tahlil etish va yo`lga qo`yish XX asr boshlarida amalga oshirilgan. Shu boisdan bu pedagogic jarayonning nomlanishi ham turlicha bo`lgan.

Ayrimlar pedagogic diagnostikani taklif etilgan bilimlarni o`zlashtirish asosi deyishadi.Boshqalar diagnostika o`qitishni jadallashtiruvchi axborotdir deb hisoblaydilar.Yana ayrimlar esa diagnostika egallangan bilim sifatini nazorat etishdir, degan fikrni ham ilgari suradilar.

Taniqli pedagogic olim Matserman pedagogic diagnostikani o`quvchi o`zlashtirishi bilan, o`quv materialini to`g`ri tanlash, maqsadni to`g`ri qo`yish mezonidir deb hisoblaydi.

Aslida pedagogik diagnostika o`quv materialini bilish jarayonining asosini tashkil eti, maqbul pedagogik xulosaga kelishga zamin yaratadi.

Shu boisdan ham, pedagogik diagnostika:

birinchidan, o`quvchiga individual ta`lim berishni jadallashtiradi;

ikkinchidan, davlat va jamiyatning ta`limga qo`ygan talablaridan kelib chiqib, o`quvchi bilimini to`g`ri, adolatli baholashni ta`minlaydi;

uchinchidan, ishlab chiqilganta`limiy mezon, kriteriyalar orqali o`quvchining sinfdan sinfga o`tishida, mutaxassislikda qabul qilinishida minimal talablarga javob berishin belgilaydi.

Pedagogik diagnostika yordamida ta`lim-tarbiya jarayoni to`g`ri tahlil etiladi va uning samaradorligi to`g`ri baholanadi. Boshqacha qilib aytganda, pedagogic diagnostika orqali ta`lim obyektda, ta`limiy tushunchalar qay darajada o`zlashtirilganligi tahlil etiladi, butun o`quv kursini, o`quv dasturlarini o`zlashtirish darajasi baholanadi.

Pedagogik diagnostika muhim ahamiyatga ega. U o`quv-tarbiya jarayonini yaxshilashga xizmat qiladi, talimiy faoliyat natijasida erishilgan samaralarni holislik bilan belgilab beradi, yo`l qo`yilgan kamchilik va nuqsonlarni bartaraf etishga yo`l ochadi, pirovard natijada ta`limning takpmillashib borishiga ijobiy ta`sir qiladi.

Pedagogik diagnostika tarixiga nazar tashlasak, o`tgan asrlarda u faqat o`quvchi bilimini baholash orqali amalga oshirilganini kuzatamiz. Unga 164-yilda AQSH olimlari D.Fisher va R.Resslar asos solganlar, 1908-yildan boshlab esa, olim T.Stoun arifmetikadan test orqali o`quvchi bilimini sinash tizimini tatbiq etagn.

Egallagan malakani aniqlashga qaratilgan pedagogic diagnostika yoki diagnostic faoliyatning ayrim jihatlari:

1. 
   taqqoslash;
   
2. 
   pedagogic tahlil;
   
3. 
   avvaldan ayta bilish(prognoz);
   
4. 
   interpretatsiya;
   
5. 
   pedagogik diagnostika natijalarini o`quvchilarga yetkazish;
   
6. 
   amalga oshirilgan turli diagnostic metodlarni o`quvchiga yetkazish;
   
7. 
   pedagogik diagnostika metodlarini to`g`ri belgilashdan iborat bo`lgan
   

Pedagogik diagnostikaning eng muhim kriteriyalari esa:

haqqoniylik(obektivnost);

ishonchlilik(nadejnost);

puxtalik(validnost)ka asoslanadi.