Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази андижон давлат тиббиёт институти


Download 450.23 Kb.
bet45/164
Sana17.02.2023
Hajmi450.23 Kb.
#1204879
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   164
Bog'liq
Dermatologiya дарслик

ЮЗАКИ ТРИХОФИТИЯ
Юзаки трихофития барча ёшдагиларда учрасада купрок мактаб болалари касалланадилар. 40-50% касал болаларга катталардан юкади. Авваллари хисоблаганларидек бу касаллик на факат "мактаб", балки "оилавий" юкумли касалдир. Шу сабабли ушбу микозда эпидемияга карши чораларни факатгина болалар муассасаларидагина (ясли, болалар богчаси, мактаб) эмас, балки бемор боланинг уйида (квартирада) хам курадилар.
Клиникаси ва кечиши. Бошнинг: сочли кисми, силлик тери ва тирнок юзаки трихофитияси фарк килинади.
Жарохатли жойлар катта-кичиклиги билан фарк киладиган, кичик учогли ва катта учогли турлари учратилади. Улар аник ялликланиш белгиларисиз, нотекис, ноаник чегарали, унча юмалок, булмаган шаклли, окиш кепакли тангачалар билан копланган булади. Жарохатлар чеккасида баъзида пуфакчалар, пустулалар, пустлокчалар жойланиши мумкин. Зарарланган сочлар жарохатланган жойларда ёппасига касалланмасдан балки уларнинг сийракланиши (камайиши) булади. Улардан айримлари (тери юзасидан 1-2 мм юкорида) жуда киска синади ва вергул, кармокча, савол аломатига ухшаб кетади: уларни "тункачалар" деб атайдилар. Одатда бошда бир неча жарохатли жойлар булади, бирок биттагина жойга жойлашиши хам мумкин. Беморларнинг субъектив шикоятлари булмайди. Касаллик йиллаб дивом этиши мумкин ва сурункали трихофитияга (аёлларда) утиши мумкин ёки узи-узидан (эркакларда) даволаниб кетиши мумкин. Катта ёшдаги эркакларда бошнинг сочли кисмидаги шу шаклдаги клиник жихатдан бир хил булгам сокол ва муйлов сохасидаги юзаки трихофития пайдо булиши мумкин. Силлик тери юзаки трихофитияси терининг барча жойларида кузатилсада, купрок юз, буйин, ва гавда терисида жойлашади. Бу ерда жарохат яхши чегараланган, тери сатхидан бироз кутарилган, юмалок ёки овал куринишда, чеккаларида майда пуфакча ва пустлокчалари булган дoгсимон ёки тугунчасимон унча катта булмаган буртик булади. Жарохат жойининг марказидан касаллик яхши була бошлайди, шунинг учун бу ер бироз окиш булади ва кипикланади. Жарохатланган жойлар узаро кушилиб узига хос расм пайдо килади. Базан унча кучли булмаган кичишиш булиши мумкин.
Касалликка туклар кушилиши мумкин, бу эса даволаiнинг чузиб юборади. Силлик тери трихофитияси билан аксарият холатларида болалар касалланади.
Тирноклар трихофитияси. Купрок кул бармоклари) тирнок пластинкалари, юзаки трихофитияда 2-3% беморларда жарохатланади. Жарохатланиш тирнок пластинкасининг олд томонидан бошланади, гохо - орка томонида бошланади ва бир неча ой мобайнида бутун пластинкага таркалади, у йугонлашади, говак булиб колади, укаланиб тушади, куллангли булади, тирнок-ости гиперкератози булади. Одатда бир нечта тирнок пластинкаси жарохатланади. Давосиз касаллик йиллаб давом этади.

СУРУНКАЛИ ТРИХОФИТИЯ


Этиологияси. Касаллик юзаки трихофитияни чакирадиган антропофил замбуруглари билан чакирилади.
Клиникаси ва кечиши. Бошнинг сочли кисми, силлик тери ва тирнок сурункали трихофитияси тафовут этилади.
Бошнинг сочли кисми сурункали трихофитияси асосан энса ва чакка сохаларида жойлашиб у ерларда кукимтир тусли окиш-кизгич рангли унча катта булмаган жарохат жойлари, диффуз ёки майда жойли кипикланиш ва атрофияли сочи тукилган жойчалар булади. Силлик тери савиясида синган сочлар ва кемедонни эслатувчи ("кора нукталар" деб аталувчи) соч жарохати жуда характерлидир. Улар бошнинг сочли кисми сурункали трихофитияси учун шунчалик характерлики, бу касалликнинг номи хам тез-тез "корануктали трихофития" деб аталади. Гохо касаллик калин сочли аёлларда топилиши жуда катта кийинчилик тугдирадилар ва курик олиб бораётган врач ёки тиббий хамширадан тажриба ва синчковлик талаб этадиган факат бир нечта "кора нукталар" билангина куринади. Куп йиллар баъзида ун йиллар мобайнида "корануктали трихофития" аникланмай колиб кетиши мумкин, бунда эса беморлар катта эпидемиологик хавфга эга булиб болаларни зарарлайди улардан трихофитиянинг юзаки шакли пайдо булади. Шу сабабли касаллик чиккан хар бир холда она, катта буви, энага, кушни аёлларни (асосан бошнинг сочли кисми) сурункали трихофитияга текшириш керак.
Силлик тери сурункали трихофитияси узининг клиник куриниши, жойланиши ва кечиши буйича юзаки трихофитиядан анчагина фарк килади. Энг характерли жойланиши болдир, думба, тизза бугимлари, билан ва камрок холларда юз ва гавда терисида булади. Жapoxaт жойлари аник чегарасиз булиб секин-аста нормал терига утиб кетади, тук кукиш ранглидир, хар хил жойларда тангачалар билан коплангани билан сурункали экземаси эслатади. Силлик тери сурункали трихофитиясининг узок ва суст кечиши организмнинг анергик иммунологик вазияти билан бир каторда, тукларнинг бошнинг сочли кисми ва тирнокларнинг (таркалган жарохатланиш) кушилиб касалланиши билан тушунтирилади. Субъектив шикоятлар булмаслиги ёки енгил кичишиш булиши мумкин. Кафт ва товон териси сурункали трихофитиясида гиперкератоз асосида унча аник булмаган яллигланиш ходисалари билан тирнок пластинкалапининг тез-тез касалланишининг курук дисгидроз деб аталувчи тури буйича пластинкали кипикланиш булади.
Тирнокларнинг касалланиши сурункали трихофитияли бемоларнинг 1/3 кисмида булиб тирнок пластинкалари калинлашиши билан характерланади, улар кулранг, гадир-будир, осонгина укаланиб тушади ва синади: тирнокнинг олд кисми орка кисмидан оркада колади.
Инфильтратив-йирингли ёки зоофил трихофития. Зооантропофил замбуруглари билан чакириладиган бу шаклни чукур йирингли тугунлар пайдо булиш билан характерлангани учун чукур трихофития / Gr.protunola/. деб атар эдилар. Хозирги пайтда аникланишича зооантпопофил замбуруглари одамда яллигланиш ходисалари хap хил даражада буладиган клиник куриниш чакира олар экан.
Клиникаси ва кечиши. Инфильтратив - йирингли трихофитиянинг бир нечта клиник шакллари фарк килинади. Бошнинг сочли кисми инфильтратив йирингли трихофитияси. Характерли кечганда куп микдорида йирингли, ширали пустлоклар билан копланган анчагина калин кизарган, аник чегаралари, онда-сонда учрайдиган йирик жарохатланган жойлар, пайдо булади. Шу пустлоклари олиб ташлагандан сунг йирингнинг хap бир фолликулдан чикаётганини куриш мумкин булсада биринчи каралганда беморда битта катта ва чукур абсцесс борга ухшайди. Шу сабабли касалликнинг бошка номи бор - "фолликуляр абсцесс". Хар фолликулдан алохида чикаётган йиринг асалари инидан чикаётган асални жуда эслатади. Бунда касалликнинг учинчи тез-тез учраб турадиган нами – KerionCelci (Цельзийнинг асалари инлари) бордир. Сокол ва муйлов инфильтратив йирингли трихофитиясида (Sycosisparasitaria) бощдагидек йирик булмаган, бошка клиник куринишлари бошнинг сочли кисмидаги жарохатига ухшаш жарохатлар пайдо булади. Чукур шаклда утадиган зоофил трихофитияда каттиклашган жой пальпация килинганда аллаканча огрик сезилади. Тез-тез умумий ходисалар (маза кочиш, хароратнинг кутарилиши, бош огриги) регионар лимфа безларининг шишиши ва огриши мумкин. Касаллик даволанилмаса бир неча ойдан сунг узидан кейин чандиклар ёки купрок чандикли атрофия колдиради.
Силлик тери инфильтратив-йирингли трихофитиясида кизарган, атрофда сог тери билан аник чегараланган, юмалок, калин, кепакли ёки пластинкали тангачали бляшкалар пайдо булади: унинг сатхида жуда куп микдорда фолликуляр пустулалар ва йирингли пустлокчалар булади. Атрофга кенгайиб, калинлашган бляшка катта размер (диаметри 5 см ва ундан катта) ларга ага булиб, гиперпигментация, гохо чандикли атрофия колдириб бир неча хафтадан кейин уз-узидан яхши булиб кетади.



Download 450.23 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   164




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling