В. Umurzakov, G. Abdurahmanova, S. Xolmuratov

 
3.2.Xodimlarning mehnat faoliyatini rejalashtirish 
Kadrlar siyosatining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri xodimlarni 
rejalashtirishdir. Kompaniya xodimlarini rejalashtirishning asosiy maqsadi – kundalik 
ishlarda xodimlarning barcha toifalari manfaatlarini hisobga olishni ta’minlash. 
Kompaniyalardagi barcha asosiy bo‘linmalar faoliyatini kadrlar siyosatini aniq 

---

94 
rejalashtirish, ishlab chiqish va takomillashtirishsiz amalga oshirishi mumkin emas. 
Xodimlarni rejalashtirish, yaqin kelajakda tashkiliy reja va dasturlarni ishlab 
chiqishda amalga oshiriladi, bu esa xorijiy tashkilotda ishlab chiqarish vazifalarini 
bajarilishini ta’minlaydi. Xodimlarni rejalashtirish kompaniyadagi maxsus xizmat 
vazifasi hisoblanadi. Odatda statistika ma’lumotlarini to‘plash, xodimlarning holatini 
tahlil qilish, xodimlarning reja loyihalarini ishlab chiqish va uni tasdiqlash bo‘yicha 
qaror qabul qilishda ishtirok etishni rejalashtirish bo‘limlari tashkil etiladi. 
Umuman kadrlar bo‘linmalari xodimlar harakati, lavozimi, xodimlarning 
aylanishi va kompaniyada yangi bo‘sh lavozimlarning paydo bo‘lishini taxmin qilish 
uchun mo‘ljallangan. 
Inson 
resurslarining 
miqdor 
va 
malakaviy 
sifat 
ko‘rsatkichlarini
rejalashtirishning samarali muhim sharti hisoblanib, kadrlar bo‘limining vazifasiga 
kirib, xodimlarni rejalashtirish kompaniyaning texnik rivojlanishiga samarali ta’sir 
ko‘rsatadi va texnologik omillar ham o‘z navbatida, xodimlarni rejalashtirish 
mazmuniga jiddiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Xodimlarni rejalashtirish jarayonidagi muhim element – kompaniya 
xodimlarining vazifalarini aniq belgilash va u quyidagilardan iborat: 
lavozimning nomi va vazifalarini aniq ko‘rsatish; 
ushbu lavozimni kompaniyaning boshqaruv tarkibiga moslashtirish va 
muvofiqlashtirish; 
ma’muriy bo‘ysunish pog‘onasi va darajasi; 
rasmiy vazifalardan foydalanishning asosiy maqsadi; 
eng yaqin lavozim va uning vakolatlari; 
ushbu lavozimni almashtirish yo‘llari va hokazo boshqaruv lavozimlari; 
ushbu lavozimni egallagan xodimni kasbiy rivojlantirish bo‘yicha rejalashtirish 
tadbirlari. 
Inson resurslarini ushbu turdagi rejalashtirish, xodimga faqat iqtisodiy 
yondashuvga asoslanadi, uning mohiyati quyidagilardir:

---

95 
- kompaniya xodimidan ishga joylashish uchun sarflanuvchi xarajatlar; 
- ishga qabul qilish; 
- o‘qitish, qayta o‘qitish; 
- munosib mehnat sharoitlarini yaratishga sarflanuvchi xarajatlar; 
- uzoq muddatli foyda keltirishiga qaratilgan tadbirlar. 
Kadrlarni rejalashtirish sohasida yakuniy qarorlar qabul qilish uchun 
javobgarlik kompaniyani boshqarish bilan bog‘liq bo‘lib, u xodimlarni rejalashtirishni 
ishlab chiqarish qarorlari majmuasiga integratsiyalashishga qaratilgan. Qoida 
tariqasida korxona rahbarlari eng muhim maqsadlarni belgilab olishlari va qanday 
tadbirlarni amalga oshirish kerakligini aniqlashlari kerak. Kadrlar ishini rejalashtirish, 
kompaniyaning to‘liq boshqarilishining muhim qismidir, Shuningdek, xodimlarning 
kasbiy va malakali tuzilmasida o‘zgarishlarni kuzatishni o‘z ichiga oladi va ishchi 
kuchi rivojlanishining tendensiyalarini aniqlash va uning uchun sifatli va miqdoriy 
talablarni belgilash uchun mo‘ljallangan. Bu inson resurslari samaradorligini sezilarli 
darajada yaxshilaydi.