Va oliy nerv faoliyati

Moddalarning 
aylanishi 
(o‘zgarishi). 
Oziq 
moddalarning 
kimyoviy o‗zgarishi ovqat hazmi vaqtida boshlanadi. Bu yerda ovqatlarning 
murakkab moddalari qon yoki limfaga surilishi mumkin bo‗lgan ancha oddiy 
moddalargacha parchalanadi.
Surilish natijasida qon va limfaga tushgan moddalar hujayralargacha 
yetib kelganidan keyin u yerda asosiy o‗zgarishlarga uchraydi.Hosil bo‗lgan 
murakkab organik moddalar hujayralar tarkibiga kiradi va ularning 
funksiyalarini bajarilishida ishtirok 
etadi
.
Hujayralar ichida kechadigan moddalarning o‗zgarishi hujayralar
ichidagi bo‗shliq yoki oraliq almashinuv deyiladi. Hujayralar ichidagi 
almashinuvda hal qiluvchi rolni hujayraning ko‗plab fermentlari o‗ynaydi. 
Ularning faoliyati tufayli hujayra moddalarida murakkab o‗zgarishlar yuz 
beradi, ularning molekulalari ichidagi kimyoviy bog‗lari uziladi, bu esa 
energiya ajralishiga olib keladi. 
Bu yerda oksidlanish va tiklanish reaksiyalari muhim ahamiyat kasb 
etadi
, hujayrada boshqa maxsus fermentlar ishtirokida fosfor kislotasi qoldig‗i 
(fosforlanish), NH
2
aminoguruhni (qayta aminlanish), metil guruhi CH
3
(transmetillanish) va boshqa o‗tish reaksiyalari kabi, shu tipdagi boshqa 
kimyoviy reaksiyalar ham bajariladi. Bu reaksiyalar paytida ajraladigan 
energiyalar hujayralarda yangi moddalarning hosil bo‗lishi uchun, organizmni 
hayot faoliyatini ta‘minlash uchun ishlatiladi. 
Hujayralar ichidagi almashinuvning oxirgi mahsulotlari qisman 
hujayralarning yangi moddalarini tuzilishi uchun sarflanadi, hujayralar 
Hujayralar ichida kechadigan moddalarning o‘zgarishi 
hujayralar ichidagi bo‘shliq yoki oraliq almashinuv deyiladi. 

---

65 
tomonidan foydalanilmaydigan moddalar organizmda ayiruv organlari orqali 
chiqarib tashlanadi.