Va oliy nerv faoliyati
Download 5.86 Mb. Pdf ko'rish
|
YOSH FIZIOLOGIYASI, GEGIYENASI
|
Nafas olish mexanizmi. Nafas olish ko‗krak qafasining eniga, bo‗yiga
va balandligiga kengayishi hisobiga sodir bo‗ladi. Inspiratsiya paytida qovurg‗alararo tashqi tishsimon muskullar qisqarishi natijasida ko‗krak qafasi eniga kengayadi. Diafragmaning qorin bo‗shlig‗i tomon tortilib, konus shakliga o‗tishi natijasida ko‗krak qafasi bo‗yiga kengayadi. To‗sh suyagining pastga tushishi hisobiga ko‗krak qafasi balandligiga tomon kengayadi. Oqibatda ko‗krak qafasining ketidan o‗pka ham kengayib, uning ichidagi bosim pasayadi. Natijada o‗pkaga havo so‗rib olinadi. 15-rasm Nafas olish chiqarish mehanizmi. Havo so‗rilishi o‗pkaning batamom kengayib, ichidagi bosim atmosfera bosimi bilan teng bo‗lguncha davom etadi . Nafas olinayotganda ko‗krak qafasining eniga faol kengayishi tufayli, ko‗krak bo‗shlig‗idagi bosim sezilarli darajada pasayadi. Masalan, yirik hayvonlarda simob ustuni hisobida ko‗krak bo‗shlig‗idagi bosim 30-50 mm.gacha pasayib k etadi , natijada o‗pkaning kengayishi uchun juda yaxshi imkon tug‗iladi. Ko‗krak qafasining 79 kengayishida ishtirok etadi gan qovurg‗alararo tashqi tishsimon muskullarga - inspirator muskullar deyiladi. Nafas chiqarish mexanizmi. Inspiratsiya, ya‘ni havoni o‗pkaga so‗rilishi tugashi bilan nafas chiqarish jarayoni - ekspiratsiya boshlanadi. Nafas olish tugashi bilan qovurg‗alararo ichki tishsimon muskullar qisqaradi va ko‗krak qafasi o‗z og‗irligi va elastikligi tufayli oldingi holatini egallashga intilib, siqila boshlaydi. Diafragma ko‗krak bo‗shlig‗i tomon egilib, qavariq holatga o‗tadi. Bu holatga qorin bo‗shlig‗idagi organlarning bosishi tufayli keladi. Shuning natijasida ko‗krak qafasi va unga ergashib, o‗pka ham toraya boshlaydi. To‗sh suyagi esa o‗z vaziyatini egallaydi. Shunday qilib, har tomondan ko‗krak qafasining torayishi oqibatida o‗pka torayib, undagi havo chiqariladi. Nafas chiqarishda ishtirok etadi gan qovurg‗alararo ichki tishsimon muskullarga - ekspirator muskullar deyiladi. Hayvonlarda nafas olishning uch turi farq qilinadi: Download 5.86 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|