Вазирлиги

24-жадвал 
Ўзбекистон аҳолисининг табиий ва миграцион ўсиши 
Ўзбекистонликларнинг чет мамлакатларда иш билан бандлигининг анча 
ривожланган шакли, бу мокисимон (челнок) бизнес бўлиб, у асосан шахсий 
меҳнат фаолияти асосида амалга оширилмоқда. Лекин, кейинги йилларда 
маҳаллий аҳоли ўртасида мокисимон савдо бизнесининг тури бироз 
камайганлиги кузатилмоқда. Лекин шунга қарамасдан, кейинги ўн йилликда 
тадбиркорликнинг ушбу тури республика аҳолисининг чет элдаги 
бандлигида аҳоли ўртасида энг кўп тарқалган тури бўлиб қолмоқда. 
Кейинги тўрт йил ичида мамлакатдаги 165 та нодавлат ва нотижорат 
ташкилоти 117,2 минг кишини иш билан таъминлади. Уларнинг 41,2 
мингтаси (35,2%) бевосита нодавлат нотижорат ташкилотлари орқали, 76,0 
минг (64,8%) эса ушбу ташкилотларнинг воситачилиги орқали ишга
жойлаштирилди. Демак, битта нодавлат ва нотижорат ташкилоти 710 та 
Йиллар 
Аҳоли 
сони 
минг 
киши 
Аҳоли 
сонининг 
умумий ўсиши 
Шу жумладан 
Табиий ўсиш 
Миграцион ўсиш 
минг 
киши 
% 
минг 
киши 
улуши,
% 
минг 
киши 
улуши,% 
1980 
15757 
366,0 
100,0 
417,4 
114,0 
-51,4 
-14,0 
1985 
17972 
451,0 
100,0 
547,4 
121,3 
-96,4 
-21,3 
1990 
20222 
386,0 
100,0 
567,4 
146,9 
-181,4 
-46,9 
1991 
20608 
498,0 
100,0 
593,1 
119,1 
-95,1 
-19,1 
1992 
21106 
496,0 
100,0 
570,4 
115,1 
-74,4 
-15,1 
1993 
21602 
490,0 
100,0 
544,3 
111,0 
-54,3 
-11,0 
1994 
22092 
370,0 
100,0 
532,0 
143,8 
-162,0 
-43,8 
1995 
22462 
444,0 
100,0 
533,0 
120,2 
-89,8 
-20,2 
1996 
22906 
443,0 
100,0 
543,5 
122,7 
-100,5 
-22,7 
1997 
23349 
423,0 
100,0 
499,3 
117,5 
-76,3 
-17,5 
1998 
23772 
364,0 
100,0 
492,9 
135,4 
-128,9 
-35,4 
1999 
24136 
352,0 
100,0 
490,0 
139,2 
-138,0 
-39,2 
2000 
24488 
325,0 
100,0 
392,0 
120,6 
-67,0 
-20,6 
2001 
24813 
303,0 
100,0 
382,7 
126,3 
-79,7 
-26,3 
2002 
25116 
312,0 
100,0 
395,5 
126,8 
-83,9 
-26,8 
2003 
25428 
273,0 
100,0 
372,0 
136,3 
-99,9 
-36,3 
2004 
25701 
- 
_ 
- 
- 
- 
- 
1991-
2003й. 
- 
5093,0 100,0 6342,4 
124,5 
-1249,4 
-24,5 

---

117 
одамни иш билан таъминлаган. Шундай қилиб, Ўзбекистондаги аҳоли 
бандлигининг янги тури республика меҳнат бозорида ва хорижий 
мамлакатларда ўз ўрнини топмоқда.

---

118 
 
Глоссарий 
Миграцион ўсиш – кўчиб келувчилар ҳисобига аҳоли сонининг 
ортиши. 
Мокисимон (маятниксимон) миграция – бирор ҳудудда яшаб, 
иккинчи ҳудудда меҳнат ресурсларининг ишлаши. 
 
Қўшимча маълумотлар 
 Статистик маълумотларга қараганда, Ўзбекистонда аҳоли сони 
мунтазам кўпайиб келган. Масалан, 1865 йили ўлкада 3320 минг аҳоли 
истиқомат этган бўлса, 1920 йили аҳоли сони 4470 мингта, 1970 йили - 
11800 мингта, 1991 йили - 20708 мингта ва 2004 йили 25707 мингта 
етди. Асримиз бошидан то ҳозирги даврга (2004 й.) қадар Ер шари 
аҳолиси 3,2 мартага кўпайган бўлса, Ўзбекистон аҳолиси 6,5 мартага 
кўпайди. Ўзбекистонда аҳолининг юқори суръат билан кўпайиб 
бориши, унинг ўзига хос демографик вазияти билан боғлиқдир. 19-асрга 
қадар Ўзбекистон ҳудудида асосан ўзбеклар ва дини, урф-одатлари 
ўзбекларга яқин бўлган тожиклар, қорақалпоқлар (Амударёнинг қуйи 
қисмида ва Орол бўйларида), қозоқлар (шимолий-ғарбий чала чўлларда), 
қирғизлар (тоғлик жойларда-шарқда), туркманлар (жанубий-ғарбий 
чўлларда) яшаганлар. 
20-аср бошларида ўзбеклар учта йирик этник гуруҳ: воҳаларда 
яшаган қадимий ўтроқ аҳоли (20-аср бошларида улар рус адабиётида -
"сартлар" деб аталган); мўғуллар истилосигача бу ерда яшаган туркий 
халқлар; мўғуллар даврида ва ундан кейин 16-асрда бу ерга келиб 
ўрнашган туркий қабилалар. 
ХIХ-асрнинг 60-70-йилларида Ўзбекистон ҳудудини Россия 
подшолиги босиб олди. Шу муносабат билан 19-аср охири - 20-аср 
бошларида Россия аҳолисининг бир қисми, жумладан, деҳқонлар 
кўчириб келтирилди ва Мирзачўлга жойлаштирилди; бу ерда янги 
қазилган канал бўйлаб муҳожирлар аҳоли масканлари (посёлкалари) 
ташкил топди. 19-асрда Ўзбекистон ҳудудига Шарқий Туркистондан 
(Синьцзян) уйғурлар кўчиб келган ва улар Ўзбекистоннинг шарқий 
қисмда тоғ водийларига жойлашган. 
Мамлакатда туғилган болалар сони 1980 йилда 540,0 минг,