Vii bob. Yuqori qovushqoqli va yuqori qoòuvchan nefò va nefò mahsuloòlarini quvurlar orqali haydash

bo‘yicha o‘zgarish grafigi:
t
b
– mahsulotning boshlang‘ich harorati; t
o
– mahsulotning
oxirgi harorati; t
a
– atrof-muhit harorati.

---

63
Issiq quvurning o‘ziga xos xususiyati (kamchiligi) shundan
iboratki, haydash to‘xtaganda quvur ichidagi neft yoki neft mah-
sulotlarining sovishi va qotishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak bo‘ladi. Agar
qotadigan bo‘lsa, uni qaytadan ishga tushirish (haydash) uchun
katta mehnat talab etiladi.
Masalan, sovib qotib qolgan quvurni 3–4 sutka davomida
to‘xtovsiz yuvish uchun kam qovushqoqli neft mahsuloti zaxi-
rasini hosil qilish, uni isitib quvur ichiga haydash, quvur atrofidagi
tog‘ jinslarini isitish va boshqa qo‘shimcha mehnat sarflash kerak
bo‘ladi. Hosil qilinadigan kam qovushqoqli neftning zaxira hajmini
quyidagi ifoda bo‘yicha aniqlash mumkin:
V = Q · t.
Bunda: Q–isitish (yuvish) uchun sarflanadigan kam qovush-
qoqli mahsulotning hajmi (ming tonna); t – quvurni isitish uchun
ketadigan vaqt (soat).
Ma’lumotlarga qaraganda, kam qovushqoqli isitilgan neft
maksimal bosimda haydab turilganda, quvur o‘tkazuvchanlik
qobiliyatini oldingi holatiga keltirish uchun 4–6 sutka vaqt kerak
bo‘ladi.
Issiq haydash to‘xtaganda quvur ichidagi mahsulot qotishi-
ning oldini olish maqsadida isituvchi yo‘ldosh quvurlardan ham
foydalaniladi. Bu usul ko‘proq diametri katta bo‘lgan quvurlar
uchun ishlatiladi. Yo‘ldosh quvur asosiy quvurga parallel qilib
joylashtiriladi va ular umumiy issiqlik izolatsiya materiallari bilan
o‘raladi (24- rasm). Yo‘ldosh quvur orqali issiq suv (bug‘) hay-
dalib, asosiy quvur ichidagi mahsulot qotishining oldi olinadi.
24- rasm. Issiq quvurni yo‘ldosh quvur orqali isitish chizmasi:
1– asosiy quvur; 2– yo‘ldosh-isituvchi quvur;
3– umumiy issiqlik izolatsiyasi.

---

64
Issiq quvurni ishlatishda, iqtisodiy tejamkorlikni oshirishda
(ayrim hollarda) uning yuzasini issiqlik izolatsiya materiallari bilan
o‘rash maqsadga muvofiq hisoblanadi. Izolatsiya qavati mahsulot
haroratini tashqariga sarf bo‘lishini kamaytiradi. Bu, o‘z navba-
tida, quvur uzunligi bo‘yicha quriladigan issiqlik stansiyalari soni-
ning kamayishiga olib keladi.