Vinochilik texnologiyasi va sanoat uzumchiligi
Download 0.83 Mb.
|
ulugbek hisobot
- Bu sahifa navigatsiya:
- 8.ATROF MUHIT MUHOFAZASI
2019 yil uchun texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlar prognozi6-Jadval
8.ATROF MUHIT MUHOFAZASI Ekologik xavfsizlik kishilik jamiyatining buguni va ertasi uchun juda zarurligi bois eng muxim muammolar jumlasiga kiradi. Bu muammolar amaliy tarzda hal etilsa ko‘p jihatdan hozirgi va keyingi avlod turmushining sifati belgilash imkonitini beradi. Iqtisodiyotning ishlab chiqarish bilan bog‘liq tarmoqlarini zararsiz texnologiya yordamida rivojlantirishni ta’minlsh imkoniyatiga ega bo‘ladi. ma’lumki, tabiatnng xolati birdaniga va darxol yomonlashib qolmaydi. Boshqacha aytganda ekologik vaziyat asta sekin yomonlasha boradi. Ekologiya hozirgi zamonning keng miqyosidagi keskin ijtimoiy muammolaridan biridir. Uni hal etish barcha xalqlarning manfaatlariga mos bo‘lib, signalizatsiyaning hozirgi kuni va kelajagi ko‘p jihatdan ana shu muammoning hal qilinishiga bog‘liqdir. Ekologiya muammosi er yuzining kata burchaklarida ham dolzarb. Faqat uning keskinlik darajasi dunyoning turli mamlakatlarida va mintaqalarida turlichadir. Mintaqamizda 4 ta asosiy ekologik muammolaridan: Erning nixoyat darajada sho‘rlanganligi O‘zbekiston uchun ulkan muammodir. Ikkinchidan: suv zaxiralarining keskin tanqisligi kata ifloslanganligi katta tashvish tug‘dirmoqda. Uchinchidan: orol tanchiqligining qurib borishi xavfi g‘oyat keskin muammo, aytish mumkinki, milliy kulfat bo‘lib qoladi. To‘rtinchidan, havo bo‘shlig‘ining ifloslanishi ham Respublika ekologik xavfsizlikka solinayotgan taxmindir. Shuning uchun 1991 yil tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida qabul qilingan qonun 1996 yilda atmosfera xavosini muhofaza qilish to‘g‘risida qonun qabul qilingan. 2002 yil 5 aprelda esa chiqindilarni yo‘q qilish to‘g‘risida qonunlar qabul qilingan. Hozirgi paytda respublikada istiqbolda, ya’ni atrof muxitni muhofaza qilish va tabiiy saxifalardan oqilona foydalanish bo‘yicha 2010 yilgacha mo‘ljallangan. Davlat dasturi ishlab chiqarilgan tabiatdan oqilona foydalanish va uni muhofaza qilish sohasidagi butun faoliyat ana shu dastur asosida tashkil etilgan. Firilli uskunasida lyuks spirt ishlab chikarishdaatmosferaga sezilarli miqdordagi gaz va changlarni tashlaydi. Shuning uchun agregat xolatiga qarab ifloslanishni qattiq, suyuq, gazsimon aralashmaga bo‘linadi. Gaz chiqindilar klassifikatsiyalanadi. Absorbiya (fizik va ximosorbsiya) Absorbsiya, katalitik, termik kondensatsiya. Absorbsion usullar quyidagi belgilar bo‘yicha ajratiladi: A) absorben komponent bo‘yicha B) ko‘zlanayotgan komponent turi bo‘yicha V) jarayon xarakteri bo‘yicha, gaz sirkulyasiyasiz yoki sirkulyasiyasiz G) absorbentli ishlatish bo‘yicha regeneratsiyali yoki regenatsiyali D) absorbentli ishlatish bo‘yicha regeneratsiyali ishlovchi komponentlarni ishlatish bo‘yicha rekuleretsiya va rekuperatsiyasiz E) jarayon tashkil etish bo‘yicha davriy va uzluksiz J) absorbsion aparatli konstruktiv turi bo‘yicha Suv tabiatda kechadigan ko‘p jarayonlarda hal etuvchi rol o‘ynaydi. Sanoatda suvni xom ashyo va energiyaga energiya manbai sifatida sog‘ituvchi agent erituvchi elektrogeniy va boshqa joylarda ishlatiladi. Sanoatda ishlatiladigan suvni sovituvchi texnologik va energetika ajratiladi. Xo‘jalik maishiy maqsadda ishlatiladigan hamda ishlab chiqarish yoki kolxoz xo‘jaligida ishlatilgan hamda ma’lum bir ifloslangan xududdan o‘tgan suvni oqava suvlar deyiladi. Hosil bo‘lish sharoitiga qarab oqava suvlar va xo‘jalik atmosfera va sanoat oqava suvlariga bo‘linadi. Maishiy oqava suvlar bu yuvini manbalaridan oshxonadan, tualetdan chiqqan suvlaridr. Atmosfera oqava suvlari yomg‘ir yog‘ishda hosil bo‘ladigan va korxona xududlaridan oqadigan suvlardir. Qattiq chiqindilar massasini yig‘ilib qolish sanoatning ko‘p tarmoqlarida muvofiq xom ashyoni qayta ishlash texnologiyasini mukammal egallash va uni kompleks ishlatishning mumkin emasligi kelib chiqadi. Chqindilarni ajratish va saqlash qimmat tadbir hisoblanadi. Sezilarli darajada qimmat baxo materiallar yig‘ilib qoladi. Bu bilan bir qatorda chiqindilarni operativ darajasi past hisoblanadi. Bu vaqtda qattiq chiqindilarning katta qismi xalq xo‘jaligida effektiv ishlatilishi mukin. Chiqindilarni og‘irligiga, foydalanish darajasida, qimmatli ko‘rsatkichi, atrof-muxitda ta’siriga qarab foydalanishda qarab farqlanadi, qattiq chiqindilar tarkibi har xilligi sezilarli darajada ularni utimizatsiya masalasini murakkablashtiradi. Qattiq chiqindilarni tayyorlash va qayta ishlash usullari quyidagi guruxlarga bo‘lish mumkin: - klassifikatsiya va saralash - zarracha o‘lchamlarini kichiklashtirish - aralashtirish - eritish Keyingi yillarda soha rivojlanishi munosabati bilan meva-sabzavot mahsuloti va uzum etishtirish hajmi oshib bormoqda. Fermerlik xo‘jaliklari bilan bir qatorda sohani faol rivojlantirishda respublikaning sanoat korxonalari ham ishtirok etishmoqda. «O‘zvinosanoat-xolding» xolding kompaniyasi tomonidan o‘z xom-ashyo bazasini vujudga keltirish, er-suv resurslaridan samarali foydalanish, oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha maqsadli ish olib borilmoqda. 2011 yilda kompaniya balansida 2,9 ming gektar er maydoni bor edi, 2013 yilga kelib esa uning sanoat uzumzorlari maydoni 4,4 ming gektarni tashkil qildi. Kompaniya tomonidan soha qishloq xo‘jaligining moddiy-texnikaviy bazasini mustahkamlash bo‘yicha ish olib borilmoqda, uzum etishtirishning agrotexnologiyasi yaxshilanmoqda. Jumladan, keyingi yillarda 630 uzumzor maydonlarda shpalerlar o‘rnatildi, 21 ta chuqurlik quvurlari ishga tushirildi, 73 dona turli ixtisoslashgan texnika xarid qilindi, 320 gektar erda tomchilab sug‘orish tizimi o‘rnatildi. Firilli uskunasida lyuks spirt ishlab chikarishda Ham ichki, ham tashqi bozorda xaridorgir bo‘lgan sanoat uzumchiligini rivojlantirish va navlar tarkibini yaxshilash maqsadida ish olib borilmoqda. Sezilarli darajada qimmatbaho materiallar yig‘ilib qoladi. Bu bilan bir qatorda chiqindilarni operativ utimizatsiya darajasi past hisoblanadi. Bu vaqtda qattiq chiqindilarning katta qismi xalq ho‘jaligida effektiv ishlatilishi mumkin. Soha chiqindilariga klassifikatsiyalanadi. Konkret ishlab chiqarish bo‘yicha chiqindilar oltingugurt fosfori, sodali va boshqalar ishlab chiqarishda bo‘linadi. Chiqindilarni og‘irligiga, foydalanish darajasiga, qimmatli ko‘rsatkichi, atrof muxitga ta’siriga qarab alangalanishga qarab, qurilmaga korrozion ta’siriga qarab farqlnadi. Qattiq chiqindilar qattiq, turli tumandir. Bir nomdagi chiqindilar tarkibi har xilligi sezilarli darajada ularni utilizatsiya masalasini murakkablashtiriladi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2013 yil 13 martdagi «2013-2015 yillarda O‘zbekiston Respublikasida uzumchilikni yanada rivojlantirish borasidagi chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi Qarorida uzumzorlar maydonini 22,5 ming gektarga ko‘paytirish nazarda tutilgan. Ushbu qarorni amalga oshirish doirasida kompaniya tomonidan 3,3 ming gektar er maydonlarida yangi uzumzorlarni barpo etish reja qilingan. Natijada o‘z plantatsiyalari 7,3 ming gektarga etkaziladi, bu esa uzumning o‘ta qimmatli texnikaviy navlarini xom-ashyo sifatida qayta ishlashga jo‘natish imkonini beradi. 2012 yilda o‘z plantatsiyalari hisobiga 19,2 ming tonna tayyorlangan bo‘lsa, joriy yilda 30,1 ming tonna, 2014-2015 yillar mobaynida esa mos ravishda 43,0-63,5 ming tonna tayyorlanishi ko‘zda tutilmoqda, bu esa tayyorlanayotgan mahsulotning assortimentini yaxshilash va sohaning eksport salohiyatini oshirish imkonini beradiQattiq chiqindilarni tayyorlash va qayta ishlash usullari quyidagi guruxlarga bo‘lish mumkin. - klassifikatsiya va saralash - zarracha o‘lchamlarni kichiklashtirish Ularni biologik usul bilan tozalanadi. Sanoat oqava suvlari tarkibida spirt mahsulotlari bor bo‘lib ularni ham biologik usul bilan tozalanadi. Ishlab chiqarishda suvni iste’moli
7-Jadval
Oqova suvlar va ularni tozalash Download 0.83 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||