Vinochilik texnologiyasi va sanoat uzumchiligi

Spirt rektifikatni organoleptik ko‘rsatgichlarini aniqlash.
Spirt rektifikatini organoleptik ko‘rsatgichini o‘n balli sistemada baholanadi.Eng yuqori 10 ballik bahoni spirtda quyidagi usulda aniqlanadi.
-tiniqligi va rangi bo‘yicha - agar u rangsiz va tiniq bo‘lsa - 2 ball;
-hidi bo‘yicha - har hil begona hidlarsiz, toza spirt hidli bo‘lsa - 4 ball;
-mazasi bo‘yicha – shirin yoki achchiq qo‘shimcha taomlar bo‘lmasa va qattiq kuydirmaydigan, normal spirt mazasi bo‘lsa - 4 ball.
Etil spirtining tarkibini aniqlash
Etil spirtini tarkibini 0,5 gradusga bo‘lingan termometrni qo‘llab metall yoki oynali spirtomer orqali aniqlanadi.
4-Jadval

№ п	Nazorat ob'ektlari	Nazoratning davriyligi	Nazorat qilingan parametrlar	Qiymati		Aniqlash usullari
1	Don (bug'doy)	har bir partiya	aralashmalarning tarkibi (begona o'tlar)			ГОСТ 30483-97
			Namlik			ГОСТ 13586.5-93
			kraxmalli			ГОСТ 10845-98
2	Donni maydalash	Har soat	Sifat	Diametri 1mm 93-96 elakdan o'tish%		Tarozida tortish orqali
3	Bir oy davomida	Har soat	Kislota konsentratsiyasi, harorat.	15-19% 0,05-0,10 50-55^0С		Refraktometr, titrlash
4	Susla	Har soat	Harorat quruq moddalar kislotaligi	0,2-0,3° 62-95 ° С 15-19%		Refraktometr, titrlash
5	Achitqi	Smenada 3 marta	Tarkibi			Mikroskop
6	Brod. otd.	Har bir Chan	Xamirturush poygasiga qarab, dastlabki SB quyiladigan chanaga qarab spirtning kontsentratsiyasi Kislotalilik harorat rejimi		7-10% original 02-03 ° 28-350 s dan ortiq	Laboratoriya distillash saharometr titrlash
	Solod	Oy davomida			18-20°С 25-30°С	GOST bo'yicha harorati
		Har bir partiya			40-45°С 40-42°С	GOST bo'yicha
		Arpa darajasi			92% 87%	GOST bo'yicha
	Sivuha moyi	Har bir partiya	quvvati		82 % kam emas	GOST bo'yicha
	EAF	Har bir partiya	quvvati		92 % kam emas	O’zDST 3195-2017
	Barda	Har bir partiya	Spirtli ichimliklar tarkibi		Kam emas 0,015% об	KTs
	Spirt - rektifikat	Har bir partiya	Barcha fizik-kimyoviy va organoleptik ko'rsatkichlar O’zDST 3115-2016		Talablarga javob berishi kerak ГОСТ 5962-67	O’zDST 32036-2013

Nazoratning chastotasi: xom ashyo va yordamchi materiallar qabul qilish vaqtida mavjud standartlarga muvofiq tekshiriladi.

Donni qayta ishlash bo'limida tiqilib qolish, kraxmal tarkibi, donning namligi, donni maydalash darajasi nazorat qilinadi.
Solod filiali solod don barcha sifat ko'rsatkichlari: sornost, namlik va harorat, prostaemost
Xamirturush va fermentatsiya bo'limlarida-komponentlar vazifasi, fermentatsiya harorati rejimlari, spirtli ichimliklarni tarkibi.
Apparat bo'limida-donni qabul qilishning muntazamligi, harorat va bug ' bosimi.
Drenaj bo'limida va spirtli omborda-o'zgarishlar soni, efir – aldegid fraktsiyasining sifat ko'rsatkichlari, rektifikat spirtli va fusel yog'lari tekshiriladi


6.XOM-ASHYO VA YORDAMCHI MATERIALLAR SARFI
Spirt ishlab chiqarish korxonalarida qo‘llaniladigan yordamchi maxsulotlarga ortofosfor kislotasi, ammoniy sulfat, karbamid, diammoniyfosfat, biostimulyatorlar, sulfiat kislotasi, xlorid kislota kiradi. Bu moddalar achitqilar uchun qo‘shimcha ozuqa muxiti vazifasini bajaradi.
Suslani nordonlashtirish uchun ishlatiladigan kislotalar kraxmmali xom ashyolardan spirt olishda, achitqi suslasini nordonlashtirish uchun sulfat kislotasi, melassa suslasini nordonlashtirish uchun sulfat yoki xlorid kislota ishlatiladi.
Sulfat kislota. Spirt ishlab chiqarish korxonalariga kislota pulatli sisternalarda temir yo‘l orqali olib kelinadi va po‘lat idishlarda saqlanadi.
Xlorid kislota. Asosan 40 l shisha butilda, pulatli ilishlarda olib kelinadi.
Masalan, melassa tarkibida fosfor, azot yetarli darajada emas. Shuning uchun fosfor kislotasi va ammoniy sulfat suslani boyitish uchun qo‘llaniladi.
Ortofosfor kislotasi rangsiz suyuqliq bo‘lib, zichligi 1,565 ga teng, tarkibida 70% N₃RO₄ bo‘ladi. Ortofosfor kislotasi pulatli sisternalarda temir yo‘l oqali olib kelinadi. Sisterna antikorrozion qatlam Bilan qoplangan bo‘ladi yoki 20-30 litrli shisha butilda olib kelinadi. Kislota sovuq xonalarda saqlanadi.
Ammoniy sulfat oq yoki nim sariq tuzli bo‘lib, tarkibida 21% NH₃ , namligi 1,5%, 0,05-0,2% erkin sulfat kislotasi bo‘ladi.50^oS da 100 g suvda 84,3 g ammoniy sulfat eriydi. Ammoniy sulfat tuzi polietilen qoplarda saqlanadi.
Karbamid – SO(NH₂)₂ – karbamin kislotasini amini bo‘lib, kristall yoki granula xolatida bo‘ladi. Azot miqdori 46%. Karbamid kraft qoplarda 35-50 kg qilib qoplangan bo‘ladi.
Diammoniyfosfat. Diammoniyfosfat (NH₄)₂HPO₄ – oq tuz bo‘lib, tarkibida 50% R₂O₅ va NH₃ bo‘ladi. 50^oS da 100 g suvda 89,2 g diammoniy fosfat eriydi. Diammoniyfosfat bitumlangan kraft-qoplarda 50 kg qadoqlanadi. Diammoniyfosfat shartli ravishda 70% N₃RO₄ xisobida beriladi.
Biostimulyatorlar. Biostimuoyatorlar asosan donni o‘siishini tezlashtirishda va solod fermentini faolligini oshirish uchun ishlatiladi. Kuchli stimulyatorlarga gibbere kislotasi – gibberellin A₂ kiradi.
Gibberellin – oq yoki sarg‘ish kristall poroshok bo‘lib, suvda yomon eriydi, spirtda esa yaxshi eriydi. Qizdirganda gibberellin tez buziladi va biologik faolligini yo‘qotadi. Gibberellin 1,3 va 5 kg bankada saqlanadi. 10^oSdan past xaroratda saqlanadi. Eritmasini tayyorlash uchun 1 g gibberellinga 20 ml spi rva 1 l suv solinadi. Ushbu eritma o‘stirilayotgan don ustiga sepiladi. Eritmani 1 sutka saqlashga ruxsat beriladi.