X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

P 
К
Jami
N
P 
К
Jami
Ekma
ko„k
no'xat
64
21
29
114
50
16
24
90
Dala
ko'k
no'xati
56
23
26
105
45
20
17
82
No'xat
64
25
60
149
52
21
49
122
Loviya
66
25
40
131
53
22
29
104
Burchoq
70
19
39
128
58
16
30
114
Yasmiq
70
23
38
131
59
20
28
107
Soya
82
26
47
155
72
23
38
133
O'rtacha
69
23
42
135
58
119
33
110
Dukakli-don ekinlari uchun unumdor, toza, tuproq muhiti biroz 
nordon yoki neyiral bo'lganligi ma‟qul. Tuproq muhiti havo azotini 
o„zlashtirishga ta‟sir qiladi.
Takrorlash uchun savollar: 
1. Dukkakli-don ekinlari guruhiga mansub qaysi ekinlarni 
bilasiz?
2. Dukkakli-don ekinlarining biologik va ekologik ahamiyati?
4. Dukkakli ekinlarning suvga bo'lgan talabi?
5. Dukkakli ekinlarning issiqlikka bo„lgan talabi?
6. Dukkakli ekinlarning yorug'likka bo'lgan talabi?
191

---

Pedagogik texnologiya
 
“NILUFAR GULI” 
Muammoni yechish vositasi. 0„zida nilufar guli ko'rinishini 
namoyon qiladi. Uning asosini to„qqizta katta to„rt burchaklar tashkil 
etadi.
Tizimli fikrlash, tahlil qilish ko'nikmalarini rivojlantiradi va 
faollashtiradi.
В
D
G
Z
В
Z
С
D
A
F
G
H
Y
H
3.2. No„xat 
Ahamiyati.
No„xat doni oziq-ovqatda ishlatiiadi, undan har xil 
milliy taomlar tayyorlanadi va xashaki navlari mollarga yem bo„ladi. 
No'xat doni tarkibida 19-30% oqsil, 4-7% moy, 47-60% azotsiz 
ekstraktiv moddalar, 2,4-12,8% kletchatka, 0,2-4,0% kul va shuningdek, 
В vitamini hamda mineral tuzlar bo„ladi. Oziq-ovqatda uning oqish tusli 
urugiari, mollarga esa qoramtir rangli urug'lar ishlatiiadi. Mollarning 
yemiga no'xat doni qo'shilsa, uning hazm bo'lishi yengillashadi. Bug'doy 
uniga 10-12% no'xat uni qo'shilsa, undan to'yimli non yopilishi mumkin. 
No'xatning poya va
192

---

barglarida dim on va boshqa organik kislotaiar boiganligi tufayli mollar 
yaxshi yemaydi, faqat qo„ylar yeydi. Ko„katini boshqa oziqalarga 
qo„shib mollarga berish mumkin.
Tarixi.
No„xat vatani Janubiy-G„arbiy Osiyo. No„xat Hindiston, 
Italiya, Gretsiya, Bolgariya, Misr, Jazoir, Marokko, Turkiya, Eronni 
katta maydonlarida yetishtiriladi. Hindistonda no„xatdan organik 
kislotaiar ishlab chiqiladi. 0„rta Osiyoda no„xat qadimdan ekiladi. Yer 
yuzida 13,5 mln. ga, maydonga ekiladi, shu jumladan Hindistonda-9,6 
mln.ga. 0„rtacha don hosili-9,7 s/ga, yalpi hosil-
13,1 mln.tonna.
Toshkent davlat agrar universitetining 0„simlikshunoslik ka- 
fedrasi va ICARDA xalqaro tashkiloti olimlari hamkorlikda olib borgan 
ilmiy tadqiqot ishiarida no„xatni suvli yerlarda va kuzgi muddatda ekib 
yetishtirish texnologiyasi ishlab chiqildi va ishlab chiqarishda joriy 
etildi. Hosildorlik 2,5 t/ga dan 3,5 t/ga ni tashkil etdi.
Sistematikasi.
No„xat 
Cicer L.
avlodiga mansub bo„lib, bu av- !od 
27 ta tumi o„z ichiga qamrab olgan, shundan 22 tasi ko„p yillik- dir. 
No„xatning faqat bitta turi