Xalqaro huquq

qijrxfii jiitovnilar — bn musligacli;: voki nnirfi dziviida Imch ahuliiii o'ltliu>h. yo qqilull qnl qiiib HoUsii. SiugHJi qtlish va to.shqa qa( iy clioinkiini Jio'lMi yoxiid riyOiiR nqiy. duiiy fsabablavgfi ho in iilan'ii tn'qib qilisJi үг>йікь q.ienki .un.ilgn osliudg;uiiійл davlrtdnrniiui iclda hnqaqmi bnzish bo li^ludui qat rx naznr. Tribunal yimsdikrnyiwiga Madigan jiiioyatlarjti aiualga dslui^hdu
Xalqaro Jinoyat Sudining Rim Statutida quyidagi nomlar bilan xalqaro jinoyat turlari belgilangan :

1. 
   genotsid;
   
2. 
   insoniyatga qarshi jinoyatlar;
   
3. 
   harbiy jinoyatlar;
   
4. 
   agressiya.
   

Harbiy jinoyatlar va insoniyatga qarshi jinoyatlarning ro'yxati 1949-yilgi urush qurbonlarini himoya qilish to'g'risidagi Jeneva konvensiyasi va 1977-yiIgi I Protokolga qo‘shimcha qilib to'ldirildi va uiar “jiddiy huquqbuzarlik" deb tasniflangan.
Insoniyatga qarshi jinoyatlar 1968-yilgi Insoniyatga qarshi jinoyatlar va harbiy jinoyatlarga muddat qo’Ilanmaslik to'g'risidagi konvensiyada ilk marotaba xalqaro jinoyatlarning alohida guruhi sifatida ajratilgan edi. O'shanda Insoniyatga qarshi jinoyatlar qatoriga qurolti hujum va okkupatsiya natijasida aholini haydab chiqarish, aparteid, genotsid siyosatini olib borish oqibatida kelib chiqadigan noinsoniy harakallar kiritilgan. 1973-yilgi Aparteid jinoyatlarining oldini olish va jazolash to'g'risidagi konvensiyada esa irqiy segregatsiya va irqiy kamsitish ham jinoyat deb baholandi.
1976-yilda BMTning Xalqaro huquq komissiyasi davlatlarning javobgarligi to'g'risidagi moddalar loyihasini ma’quiladi. Bunga ko'ra ekosid, qulchilik va niustamlaka hukmronligi ham insoniyatga qarshi jinoyatlar qatoriga kiritildi. Shu sababli xalqaro huquqning rivojlanishi bilan ko'rib chiqiladigan jinoyatlar soni ortib bordi.
Btinga 1991-yilda Xalqaro huquq komissiyasi tomonidan qabul qilingan Tinchlik va insoniyat xavfsizligiga qarshi jinoyatlar kodeksi loyihasi misol bo'la olndi Bu Kodeksda jinoyatlar umitmiy va xalqaro xarakterdagi jinoyatlarga bo'linmaydi. Shutting uchun unda utnum tan olingan qoidalarga asosan xalqaro jinoyatlar dtih quyidagilar ко 'rsalib о ‘tiladi: agressiya, agressiya tahdidi, boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashish, nnistamlaka hukmronligi va chet el hukmronligining boshqa shakllari, genotsid, aparteid, inson httquqlarini doiniiy va ommaviy ravishda buzish, alohida jiddiy harbiy jinoyatlar, atrof-muhitga qasddan va jiddiy zarar yetkazlsh.
Xalqaro jinoyatlarning aniq bir tizimga ega emasligi uni hujjatlarda har xil turlarga ajrarilganligini ko'rish mumkin. Lekin shunga qaramasdan, xalqaro huquq normalari va davlarlaming milliy qonunchiligini hisobga olib, xalqaro jinoyatlarni quyidagi turlarga ajratish mumkin:

• 
  tinchlikka qarshi jinoyatlar (agressiya);
  
• 
  insoniyatga qarshi jinoyatlar (genotsid, aparteid, biotsid, yadro qurollarini tarqatmaslik kabiiar);
  
• 
  harbiy jinoyatlar (urush qoidalari va odatlarini buzish, yollanmachilik);
  
• 
  xalqaro harakterdagi jinoyatlar (xalqaro terrorizm, qulchilik, giyohvandlik, odam savdosi, qiynoq, pullarni qalbakilashtirish, jinoiy daromadlarni legallashtirish, korrupsiya, uyushgan jinoyatchilik, ekologik jinoyatlar. madaniy boyliklarni yo q qilish kabiiar)
  

“Agressiya”(lot. agressio, aggredior - xuruj, hujum qimoq) - xalqaro huquqda bir davlatning BMT Ustavini buzgan holda boshqa davlat yoki ma’lum bir davlatning hududiy yaxlitligi, siyosiy mustaqiiligiga qarshi kuch ishlatishi.
Agressiyaga ta’rif BMT Bosh Assambleyasining 1974-yilgi 3314 (XXlX)-sonli Rezolutsiyasida keltiriIgan.
“Genosid"’ (tarjiniasi - urug‘, qabilalarni o'ldirish, qirg'in qilish) irqiy, milliy, etnik yoki diniy belgilariga asosan butun bir ahoiini jismonan yo'q qilishni bildiradi.
Bunday jinoyatning obyektiv tomoni 1948-yilgi Genotsidning oidini olish va unga jazo tayinlash to‘g‘risidagi Konvensiyada quyidagicha ta’riflangan edi: