Xalqaro investitsiya huquqi prinsiplari
Adolatli va teng rejim prinsipi (FET)
Download 242.47 Kb. Pdf ko'rish
|
Xalqaro investitsiya huquqi prinsiplari
|
Adolatli va teng rejim prinsipi (FET)
Umumiy ma’noda “Adolatli va teng rejim prinsipi” investitsiya qabul qiluvchi davlatning xorijiy investor va investitsiyaga nisbatan adolatli va teng munosabatda bo’lishini bildiradi. Bu prinsipning kelib chiqishi 1948-yilga borib taqaladi. Bu prinsip ilk marotaba Xalqaro Savdo Tashkilotining (WTO) 1948- yildagi Gavana charterida “Adolatli va teng rejim prinsipi” standartlarida nazarda
tutilgan. Keyinchalik “Adolatli va teng rejim prinsipi” AQShning Friendship, Commerce va Navigation (FCN)shartnomasida ham nazarda tutilgan. Bu shartnomalar birinchi jahon urushidan so’ng ishlab chiqilgan bo’lib FET bilan bog’liq xalqaro standartlarni o’z ichiga oladi. Ikki davlat o’rtasida “Adolatli va teng rejim”prinsipiga amal qilish haqida kelishuv bo’lmasa ham investitsiyani qabul qiluvchi davlat investorga nisbatan bu prinsipning minimal standartlarini bajarishi lozim. Bu prinsipning eng minimum standartlari 1994-yil 1-yanvardan kuchga kirgan NAFTAning 1105-moddasi 1-qismida belgilangan. Unda har bir tomon boshqa investorlarga tegishli bo’lgan investitsiyalarni xalqaro huquq doirasida himoya qiladi. Shunga ko’ra “Adolatli va teng rejim prinsipi” xavfsiz va to’liq himoyalangan. Hozirgi kunda bu prinsipni hamma davlatlar o’rtasidagi ikki tomonlama shartnomalarda uchratish mumkin. Bu prinsipni olimlar, davlat xizmatchilari va arbitrlar turlicha talqin qilishadi. Adolatli va teng rejim prinsipining quyidagicha o’ziga xos xususiyatlari mavjud. 1.Adolatli va teng rejim prinsipining mohiyati milliy qonunchilik bilan emas xalqaro huquq normalari bilan belgilanadi; 2. Adolatli va teng rejim prinsipi xorijiy investorga investitsiyani qabul qiluvchi davlat bir xil muomalada qilganda ham buzilishi mumkin; 3. Nizolarning aksariyat qismi shu prinsip buzilganligidan kelib chiqadi; 4. Ayrim ikki tomonlama shartnomalarda “Adolatli va teng rejim prinsipi”ning aynan nimadan iborat ekanligi yoziladi. Yuqorida aytib o’tilgan xususiyatlardan kelib chiqib shartnomalarda bu prinsipning aynan nimadan iborat ekanligini yoritilishi keyinchalik tomonlar o’rtasida vujudga kelishi mumkin bo’lgan kelishmovchiliklarni oldini olish uchun tayanch vazifasini bajaradi. Adolatli va teng rejim prinsipi quyidagi elementlardan iborat. Bu elementlardan birining buzilishi prinsipning buzilishiga olib keladi. Shaffoflik Barqarorlik Investorning qonuniy manfaatlarini himoya qilish Shartnoma majburiyatlariga amal qilish
Halollik Majburlash va taqib qilishdan ozod qilish Mening fikrimcha bu prinsip agar shartnomada aynan nimadan iborat ekanligi ko’rsatilmasa buzilishi eng oson prinsiplardan biri hisoblanadi. Chunki adolat va tenglik tushunchalari har bir individual tomonidan turlicha talqin qilinadi. Bunday tushunmovchilik bo’lmasligi uchun tomonlar ikki tomonlama investitsiya shartnomalarida “Adolatli va teng rejim prinsipi” deganda aynan nima nazarda tutilishini kiritishlari lozim. Download 242.47 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|