Xitoy tilida o’qitishda interfaol usullarning roli

Portfolioni baholash variantlari 
- portfolio ustida ishlashning faqat jarayoni va xususiyati baholanadi; berilgan 
mezonlar bo
ʻ yicha portfolioning faqat alohida ruknlari (masalan, majburiy 
ruknlar) baholanadi; 
- barcha ruknlar baholanadi, umumiy baho o
ʻ rtacha arifmetik boʻ yicha 
chiqariladi;
- avvaldan belgilanan mezonlar asosida portfolioning yakuniy varianti 
baholanadi; 
- faqatgina portfolioningo
ʻ zi emas, balki uning taqdimotining sifati ham 
baholanadi; 
- portfolio baholanmaydi, balki ta‘lim oluvchi yakuniy mashg
ʻ ulot yoki 
nazoratda alohida qismlarini tanlab oladi. 
Portfolioni baholash usullari 
- baholash usullaridan biri “YAkun yasash”jadvali hisoblanadi.
YA -Portfolioning qiziqarli jihatlari. Unda nima juda ham yoqdi? 

---

52 
K -hammasidan ko
ʻ ra ham yaxshi (toʻ liq, asosli, chuqurroq) ochib berilgan 
mavzular. 
U -portfolioni shaxsiy mezonlar asosida. 
N- portfolio bo
ʻ yicha asosiy xulosa. 
Mazkur jadval yakka holda ham, guruhda ham to
ʻ ldirilishi mumkin. 
Keyingi baholash varianti “Baholash varaqasi”bo
ʻ lib, asosiy ta‘lim 
oluvchining ishi ta‘lim beruvchi tomonidan jiddiy baholash mulohazalarisiz tahlil 
qilinishi kerak. Bunday suhbatning natijasi ta‘lim oluvchining anglash qiziqishini 
chuqurlashtirish yoki aksincha mavzuni (muammoni), bilish qiziqishini o
ʻ zgarishi 
bo
ʻ lishi mumkin. Ta‘lim beruvchi shaxsiy rivojlanishning turli variantlari va 
yo
ʻ llarini taklif qiladi, ta‘lim oluvchi esa tanlaydi. 
Yakuniy baholashnng to
ʻ rt darajasi. Oʻ quv portfolioni yakuniy baholash 
nuqtai nazaridan quyidagi to
ʻ rt darajali tizimni tavsiya qilish mumkin. 
Eng yuqori daraja. Bunday portfolioning tarkibi rukn va baholash mezonlarini 
har tomonlama qamrab oladi, ta‘lim oluvchining vazifani bajarishdagi kuchli 
tirishqoqligi va muvaffaqiyati yaqqol dalil, kommunikativ malakalarining 
shakllangnligi, keng va chuqur o
ʻ zini baholash mavjud. Mazkur darajadagi portfoli 
tarkibida o
ʻ ziga xoslik va ixtiyorchiliknamoyon boʻ ladi.
Yuqori daraja. Bu darajadagi portfolio ta‘lim oluvchining kuchli bilimi va 
malakalarini ko
ʻ rsatadi, lekin avvalgi darajadan farqli ravishda unda majburiy 
bo
ʻ lmagan ruknlardan biror-bir elementlari boʻ lmasligi, shuningdek, mazmunida 
o
ʻ ziga xoslik yetarli darajada namoyon etilmagan, tashqi koʻ rinishida ijodiy 
yondashuv bo
ʻ lmasligi mumkin.
O
ʻ rta daraja. Mazkur portfolioda asosiy e‘tibor majburiy ruknlarga qaratilgan. 
Ularga qarab dasturiy bilim va malakalarning shakllanganlik darajasi to
ʻ gʻ risida 
fikr bildirish mumkin. Ijtimoiy malakalrning rivojlanganligini isbotlari yo
ʻ q, oʻ zini 
tahlil qilish va baholash yuzaki. Portfolioni tuzishda aniqlik yo
ʻ q. tashqi 
ko
ʻ rinishida oʻ ziga xoslik yoʻ q. 

---

53 
Past daraja. Bu portfolio bo
ʻ yicha bilim va malakalari toʻ gʻ risidagi 
tasavvurni shakllantirish qiyin.
Xulosa qilib aytganda, interfaol usullarida yangi bilimlarni berish, 
ko
ʻ nikmalarni shakllantirish, rivojlantirish, mustahkamlash, bilimlarni takrorlash, 
amalda qo
ʻ llash mashgʻ ulotlarida hamda oʻ quv fanining xususiytalarini hisobga 
olgan holda har bir mavzu bo
ʻ yicha mashgʻ ulot uchun eng maqsadga muvofiq 
bo
ʻ lgan interfaol yoki boshqa metodlarni toʻ gʻ ri tanlash nazarda tutiladi. 
Darslarni nechog`li qiziqarli, foydali va samarali tashkil etish o`qituvchilarning 
ijodkorligi, tashabbuskorligiga bog`liq. O`qituvchi faqat o`qitibgina qolmay, 
o`quvchini mustaqil mutolaa qilish orqali ta`lim olish ko`nikmalarini shakllantirishi, 
o`quvchilarni darslik, qo`llanma, internet xabarlari, manbalarni tahlil qilish orqali 
bilim olishga o`rgatishi, o`quvchi ta`lim jarayonida eshitib, ko`ribgina qolmay, balki 
dars mavzusi, mazmunini o`rganishda uni faol ishtirokchisiga aylanishini ta`minlashi 
zarur. 
O
ʻ qitishning vazifasi shundaki, oʻ quvchining tizimli bilimlar asosini 
egallashi, uning ruhiy va jismoniy yetuk bo
ʻ lishi, dunyo qrashining kengayishi va 
har tomonlama rivojlanshidan iboratdir.
24
Agar o`qituvchi interfaol ta`lim mazmunini va mohiyatini, uning metodlarini 
o`qib-o`rganib, o`zlashtirib, o`z pedagogik faoliyatiga joriy qila olsa, takomillashgan 
Davlat ta`lim standartlarini va modernizatsiya qilingan o`quv dasturlarini to`la 
o`zlashtirishlarini kafolatlaydi, sifat va samaradorlikka erishishni ta`minlaydi. 
Demakki, har bir o`qituvchi o`z o`quvchisini dars jarayonida faollashtira olsa, 
o
ʻ quvchilarning o`qish, o`zlashtirish, bilim, ko`nikma, malakalarni egallash darajasi 
yuqori ko`rsatkichlarni tashkil etadi. 
24
刘珣。―对外汉语教育引论 ‖。北京。2000.90 页

---

54 
Hozirgi vaqtda O
ʻ zbekistonda ta‘lim-tarbiya sohasini isloh qilishning asosiy 
omillaridan biri ―Shaxs manfaati va ta‘lim ustuvorligi‖dir. Shu nuqtai nazarda
qaralganda, hozirgi kun talabi o
ʻ quvchilarga ta‘lim-tarbiya berishda, oʻ qituvchi 
hamda xalq ta‘lim tizimi mutaxassislari oldiga o
ʻ ta muhim, murakkab va dolzarb 
vazifalarni qo
ʻ ymoqda.