Xoqonlikning tashkil topishi. VI asr o‘rtalari

Farg‘ona. Farg‘ona hukmdorlari “ixshid” deb atalgan. Farg‘ona yerlari juda 
hosildor bo‘lib, aholisi dehqonchilik bilan kun kechirgan, paxta va sholi ekkan. Koson, 
Axsikat (Xushkat) va Quva (Qubo) kabi yirik markaziy shaharlarida 
hunarmandchilikning turli sohalari rivoj topib, ularning mahsulotlari ichki va tashqi 
bozorlarda juda xaridorgir bo‘lgan. Qo‘shni mamlakatlarga bo‘yoq, rangli shisha 
buyumlar va dori-darmonlar chiqarilgan.
Farg‘ona vodiysida o‘troq aholi bilan bir qatorda chorvadorlar ham yashaganlar. 
Qurama va Qoramozor tog‘lari yonbag‘irlarida qadimdan yilqichilik bilan 
shug‘ullanilgan. Bu vodiyda ko‘paytirilgan tulpor otlarning dong‘i jahonga taralgan. 
Choch va Eloq. Chirchiq va Ohangaron vodiylarida ikkita hokimlik mavjud 
bo‘lgan. Manbalarda ulardan biri Choch, ikkinchisi Eloq nomlari ostida tilga olinadi. 
Chochning markazi Choch shahri bo‘lib, hukmdori “tudun” deb yuritilardi. Eloqning 
markazi Tunkat, hokimlari esa “dehqon” deb atalardi.
VII asrning dastlabki choragida G‘arbiy turk xoqonligi hukmdorlik qarorgohini 
Choch viloyatiga ko‘chiradi. Hukmdor va malika uchun bu yerda o‘ziga xos qarorgohlar 
bino qilingan. Choch o‘lkasi o‘z tanga pullari tizimiga ega bo‘lgan. Tangalarning old 
betida hukmdor surati, teskari tomonida ot, gajak dumli bars yoki qoplon tasviri, ba’zan 
sulolaviy ayri tamg‘a tushirilgan. Ayrim tangalarda esa, hatto hukmdorga yonma-yon 
malika tasviri ham chekilgan. Bunday tasvir hukmdorning malikasi – xvatun (xotun) 
vazirlik darajasiga ega bo‘lib, davlat boshqaruvida faol ishtirok etganligidan dalolat 
beradi. Saroyda u xoqondan keyingi o‘rinni egallagan. 

---