Xvi bob. 0 ‘smirlik davri reja

1 Поливанова K.H. Психологический анализ кризисов возрастного 
р азвития.// Вопросы психологии. 1994.№ 1. С .61-69.
2 Рахманова Д .Р. О собенности детерминации страха у подростков с 
различной ситуацией развития (на примере мальчиков): Д ис. ... канд. 
психол. наук. — Т.: НУУз , 2006. — 152 с.
357

---

lardagidan farq qilishini aytib o‘tadi. Tadqiqotchi tom onidan 
dezintegratsion qo‘rquv pubertat davridagi yosh xususiyati sifatida 
ko‘rilib, o‘smirda ijtimoiy vaziyat m alakasining rivojlanishi psixik 
holatlar xarakteri va psixotravmatik holatlarni yengib o‘tishni bel- 
gilab berishi e’tirof etilgan.
D.R.Rahmonova tadqiqotining ijobiy tom onlari shundaki, u 
bu davr xususiyatlarini turli m uhitda tarbiyalanayotgan o‘smirlar 
misolida olrganadi. Ya’ni ularning natijalarini o‘zaro solishtirish 
orqali xulosa chiqaradi.
0 ‘smirlarda stress holatidan keyingi psixologik xususiyatlarni 
tadqiq etgan G.V.Xrulnova jarohatdan keyingi stress holati belgi- 
lari, jarohatdan so‘nggi stress holatining tarqalganligi, psixologik 
jarohatni boshidan o‘tkazgan o‘smirlardagi boshqa psixik buzil- 
ish va shaxsiy og‘ishishning ifodalanishiga e’tiborini qaratib, jinsiy 
belgilar bo‘yicha stressli holat dinam ikasining psixologik xususi­
yatlarini yoritib beradi1. G.V.Xrulnovaning fikricha, olsm irlarning 
stressli vaziyatlardan chiqish m alakalarining mavjud emasligi so- 
matik, emotsional, xulq-atvor, kognitiv, shaxsiy bosqichda m a’lum 
darajada stressdan keyingi buzilishlarni vujudga keltiradi. U 
o‘smirlarda stress reaksiyalarini vujudga kelishiga oiladagi, teng- 
doshlari va kattalar bilan shaxslararo munosabatlar jarayonidagi 
muammolar, travmatik malaka sabab bo‘ladi, deb hisoblaydi.
0 ‘quvchilarda emotsional barqarorlik va uning shakllanish 
masalalariga e’tiborini qaratgan M .G.Davletshinning shogir- 
di G.A.Bogdalova emotsional barqarorlik xususiyatlari tarkibi, 
m exanizm larini ham da uning o‘smirlik yoshidayoq shakllanish 
imkoniyatlari va prinsiplarini o‘rgangan. G.A.Bogdalova tadqiqot 
natijalariga asoslanib, emotsional barqarorlikni quyidagi jarayon- 
larning natijasi sifatida ko‘rsatadi2: