Yakuniy nazorat javoblari. Traektoriya deb

Butun Olam tortishish qonuni---Ikki jism (moddiy nuqta deb qarash mumkin bo’lgan) bir-biriga ularni tutashtiruvchi to’g’ri chiziq bo’ylab yo’nalgan, ularning massalari ko’paytmasiga to’g’ri va ular orasidagi masofaning kvadratiga teskari proporsional bo’lgan kuch bilan tortiladi


So`nuvchi tebranishlar. Real sharoitlarda. Тebranuvchi moddiy nuqtaning mexanik energiyasi uzluksiz ravishda kamayib boradi, ya’na tebranish so`nuvchi harakterga ega bo`ladi. So`nuvchi tebranishni harakterlaydigan tenglamada, qarshilik kuchini ham e’tiborga olish kerak. Ma’lumki, qarshilik kuchi tezlikka proporsional:
Majburiy tebranish. Rezonans. So`nmaydigan tebranishlarni hosil qilish uchun tizimga qo`shimcha tashqi o`zgaruvchan kuch tasir etib turishi lozim. Davriy ravishda garmonik qonun bo`yicha o`zgaruvchi bu F=F0cost (1) kuchni majbur etuvchi kuch deb ataladi. F0-majbur etuvchi kuch amplitudasi. Dinamikaning ikkinchi qonuniga asosan, moddiy nuqtaning bunday holdagi harakat tenglamasi


Laminar oqim (lot. lamina — plastinka, qatlam) — suyuqlik yoki gazning tartibli (qatlamli) aralashmasdan oqishi. Laminar oqimda suyuqlik yoki gaz oqimga nisbatan parallel ravishda qatlam-qatlam boʻlib siljiydi. Suyuqlik yoki gazlarning kichik tezlik bilan oqishi, oʻta qovushoq suyuqliklarning oqishi, shuningdek, kichik hajmdagi jismdan suyuqlikning ohista oqib oʻtishi va boshqalar laminar oqimga misol boʻladi. Suyuqliklarning ingichka (kapillar) naydan oqish paytida, podshipnikdagi moy qatlamida, jism sirtidan suyuqlik yoki gaz oqib oʻtayotganda shu sirt yaqinida hosil boʻluvchi chegara qatlamlarda va boshqalarda laminar oqimni kuzatish mumkin. Suyuqlik yoki gazlarning harakat tezligi osha borib, vaqtning maʼlum paytida laminar oqim tartibsiz turbulent oqimga aylanadi.
Suyuqliklarning naydagi laminar oqimini kuzatish uchun ingliz fizigi Osborne Reynolds katta bakdagi suyuqlikni uzun shisha nay orqali, kichik tezlik bilan oqizgan. Shu naydagi suyuqlikka rangli suyuqlik qoʻshib, ohista oqizilganda, rangli suyuqlik nay boʻylab rangsiz suyuqlikka aralashmasdan yoʻnaladi. Naydagi suyuqlik oqimining tezligi oshirilsa, maʼlum tezlikdan keyin rangli suyuqlik rangsiz suv qatlamlari bilan aralashib ketadi, yaʼni suyuqlikning laminar harakati yoʻqolib, oʻrniga tartibsiz — turbulent harakat paydo boʻla boshlaydi. Suyuqlikning oqish maromi Reynolds soni Re bilan belgilanadi. Laminar harakat Re ning biror qiymatida (kritik qiymati Re da) buziladi. Re < Re_kr boʻlganda laminar oqim, Re > Re_kr boʻlganda esa turbulent oqim roʻy beradi. Naydagi suyuqlikning qovushoq laminar oqimi Poiseuille qonuni orqali aniqlanadi. Laminar oqim gidrotexnikada hisobga olinadi.