Yalpi talab va yalpi taklif modelida makroiqtisodiy muvozanat

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
GULISTON DAVLAT UNIVERSITETI
IJTIMOIY-IQTISODIY FAKULTETI

«IQTISODIYOT» kafedrasi

MAKROIQTIODIYOT fanidan


YALPI TALAB VA YALPI TAKLIF MODELIDA MAKROIQTISODIY MUVOZANAT
mavzusidagi
KURS ISHI

bajardi: “Iqtisodiyot» ta’lim yo‘nalishi 2-kurs 79-21 gurux talabasi Ortiqboyev Nurmuhammad. ilmiy rahbar: «Iqtisodiyot» kafedrasi katta o‘qituvchisi Raxmatov Komoliddin.

Guliston-2023

Mundarija:
Kirish........................................…………………………………………………3

1. Yalpi talab va yalpi taklif tushunchasi…………………………………………….6

2. Yalpi talab va yalpi taklif hajmini aniqlash………………………………………10

3. Yalpi taklif va yalpi talabga tasir qiluvchi omillar………………….……………13

4. O‘zbekiston ichki bozorida yalpi talab(AD) va yalpi taklif(AS) muvozanati……19

5. Makroiqtisodiy muvozanatni ta'minlashda davlatning ro'li va aralashmaslik siyosat……………………………………………………………………………….25

Xulosa……………………………………………………………………….…30

Foydalanilgan adabiyotlar……………………………………………….……..31

Kirish

Milliyiqtisodiyotyaxlitholda,ya’nimakroiqtisodiyotdarajasidao’rganilayotgan jarayonda mamlakat barcha fuqarolari, tadbirkorlar, davlat va chеtel istе’molchilarining jami tovarlar va xizmatlar turlari bo’yicha talabi va taklifinio’rganish iqtisodiyotni samarali va muvozanatli yuritishda muhim ahamiyatgaegadir.Shuning uchun ushbu ishidamakroiqtisodiy tahlil amalga oshiriladi, engavvaloyaxlit olingan ko’rib chiqiladi vauning makrodarajadagi asosiyko’rsatkichlari bo’lgan yalpi talab va yalpi taklif tushunchalarining iqtisodiymazmunini tavsiflanadi. Tahlil davomida yalpi talab va yalpi taklifga ta’sir etuvchiomillar, ular ta’sirida narxlar darajasining o’zgarishi hamda ishlab chiqarishningmuvozanatli hajmi qanday o’rnatilishini bayon etiladi.
Makroiqtisodiy muvozanat iqtisoddagi asosiy tushuncha bo‘lib, yalpi talab (AD) yalpi taklifga (AS) teng bo‘lgan iqtisodiyotdagi muvozanat holatini ifodalaydi. Ushbu muvozanat iqtisodiyotning barqarorligini ta'minlash va resurslarning iqtisodiyotda samarali taqsimlanishini ta'minlash uchun juda muhimdir. AD va AS modeli makroiqtisodiy muvozanatni tahlil qilish uchun keng qo'llaniladigan iqtisodiy modellardan biridir. Ushbu modelda yalpi talab iqtisodiyot sotib olmoqchi bo'lgan tovar va xizmatlarning umumiy miqdorini, yalpi taklif esa firmalar iqtisodiyotda ishlab chiqarishga tayyor va qodir bo'lgan tovar va xizmatlarning umumiy miqdorini ifodalaydi. Ushbu kurs ishida biz AD va AS modelidagi makroiqtisodiy muvozanatga ta'sir qiluvchi asosiy omillarni va siyosatchilar tebranishlar paytida iqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun foydalanishi mumkin bo'lgan vositalarni tushunishga qaratamiz. Ushbu kurs ishi talabalarga AD va AS modelidagi makroiqtisodiy muvozanat haqida keng qamrovli tushuncha berishga qaratilgan boʻlib, ularga ushbu bilimlarni real iqtisodiy stsenariylarda qoʻllash imkonini beradi.
2022-2026 yangi “Taraqqiyot strategiyasi” da ham aynan bozor islohatlari ustida ishlar olib borilgan.
21-maqsad: Iqtisodiyot tarmoqlarida barqaror yuqori o‘sish sur’atlarini ta’minlash orqali kelgusi besh yilda aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulotni — 1,6 baravar va 2030-yilga borib aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromadni 4 ming AQSh dollaridan oshirish hamda “daromadi o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar” qatoriga kirish uchun zamin yaratish.
Makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlash va yillik inflatsiya darajasini 2023-yilgacha bosqichma-bosqich 5 foizgacha pasaytirish.
Davlat budjeti taqchilligini qisqartirish va 2023-yildan yalpi ichki mahsulotga nisbatan uning 3 foizdan oshib ketmasligini ta’minlash.
Har bir tuman budjetining kamida 5 foizini “Fuqarolar budjeti” dasturi doirasida aholining takliflari asosida eng dolzarb muammolarni yechishga sarflashni tashkil qilish.
Davlat qarzini boshqarishda yiliga yangi jalb qilingan tashqi qarz miqdori 4,5 milliard AQSh dollaridan oshib ketmasligini ta’minlash.
22-maqsad: Milliy iqtisodiyot barqarorligini ta’minlash va yalpi ichki mahsulotda sanoat ulushini oshirishga qaratilgan sanoat siyosatini davom ettirib, sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmini 1,4 baravarga oshirish.
Sanoatning yetakchi tarmoqlari va iqtisodiyotni yanada liberallashtirish hamda transformatsiya jarayonlarini yakunlash.
Energiya resurslari va tabiiy gaz bozorlarini ijtimoiy himoya kafolatlarini belgilagan holda erkinlashtirib, sohaga xususiy investitsiyalarni keng jalb qilish hamda ehtiyojmand aholini himoya qilish uchun ijtimoiy iste’mol normalarini kiritish.
Iqtisodiyot tarmoqlari va aholiga neft-gaz mahsulotlarini uzluksiz yetkazib berilishini ta’minlash.
Mis sanoati klasterini tashkil etish orqali mis va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish hajmini 2 baravar ko‘paytirish hamda 8 milliard dollarlik mahsulot ishlab chiqarish uchun asos yaratish.
Kimyo va gaz-kimyosi sohalarini rivojlantirish va tabiiy gazni qayta ishlash darajasini 8 foizdan 20 foizga yetkazish orqali kimyo sanoatida 2 milliard AQSh dollariga teng mahsulot ishlab chiqarish.
Avtomobil sanoatida kooperatsiyani yanada rivojlantirish orqali ishlab chiqarish hajmini 1,4 baravarga, eksport hajmini 2 baravarga ko‘paytirish va mahalliylashtirish darajasini oshirish. Chirchiq shahrida qishloq xo‘jaligi mashinasozligi ishlab chiqarishini yagona sanoat klasteri usulida tashkil etish.
Qurilish materiallari ishlab chiqarish hajmini 2 baravarga ko‘paytirish.
To‘qimachilik sanoati mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini 2 baravarga ko‘paytirish.
Charm-poyabzal sohasini rivojlantirish orqali ishlab chiqarish hajmini 3 baravarga ko‘paytirish.
Farmatsevtika sanoati mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini 3 baravar ko‘paytirish va mahalliy bozorni ta’minlash darajasini 80 foizga yetkazish.
Elektrotexnika sanoatida yuqori qiymatli mahsulotlar ishlab chiqarish hajmini 2 baravarga va eksportini 3 baravarga oshirish.
Mebel mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini 2,8 baravarga ko‘paytirish.
Oziq-ovqat sanoatini rivojlantirish dasturini amalga oshirish.
Yirik sanoat tarmoqlari va hududiy korxonalar o‘rtasida sanoat kooperatsiyasini rivojlantirish.

1.