Yechish jarayonini m odellashtirish

a
I
2
J
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
b
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
a+b
14
14
14
14
14
14
14
14
14
14
14
14
14
Jadvaldan toMtburchak tomonlari oson aniqlanadi.
425

---

Masalaga boshqacha yondoshsak, berilgan to‘rtburchakni 
yuzini topish kerak boMsin. T o 'g 'ri to ‘rtburchakning yuzini topish 
formulasini esga olamiz.
S= a b dan foydalanamiz.
Natija S=48 sm2 ni tashkil qiladi. Natijadan foydalanib boshqa 
masala tuzsak:
Yuzasi S=48 sm2 ga teng to‘g‘ri to‘rtburchaklar tomonlarini 
toping degan savol qo‘yiladi. Bunda o‘quvchilar ko‘paytmasi 48 
gateng ikkita natural sonlar qidira boshlaydi. Ular:
- a =8sm, b =6sm,
- a =16 sm, b =3sm,
- a =12sm, b =4sm;
- a =24sm,b =2sm;
- a =48sm, b =lsm ; va hokozo
Ushbu masalani ham yuqoridagi masalaga o ‘xshatib jadval 
asosida ishlasak, maqsadga muvofiq boMadi.
2-masala; Feruzaning oyisi 3500 so‘mga ertak kitob olib berdi. 
U toMovni 2 ta 1000 so‘mlik, qolganlarini 500 so‘m!ik, 200 
so ‘m lik va 
100 
so ‘mliklarda toMadi. Feruzaning o yisi ertak 
kitobini sotib olishda qanday pullar ishlatgan?
1000 so4m
2
2
2
2
2
2
500 so‘m
2
2
1
1
1
1
200 so‘m
2
1
4
3
2
1
100 so'm
1
3
2
4
6
8
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, masalaning yechimlari ko‘p. 
Shuning uchun bunday yechim o‘quvchilar uchun ancha tushu- 
narli va oson boMadi. Jadval ko^inishida masalalarni yechishda 
o ‘quvchilarga ancha tushunarli boMadi.
2-masalada ming so£mliklarni chegaralab qo‘yilgan, ming 
so ‘mliklarni sonini aytmasdan masala berilsa, masalaning yechimi 
bundan ham ko‘proq boMadi va yangi tuzilgan masalani uyga 
vazifa qilib berib yuborish mumkin.
426

---

2-m asala(I): Feruzaning oyisi 3500 so‘mga ertak kitob olib 
berdi. U to‘lovni 1000 so‘mlik, 500 so‘mlik, 200 so‘mlik va 100 
so‘mliklarda toMadi. Feruzaning oyisi ertak kitobini sotib olishda 
qanday pul lar ishlatgan?
Yechilgan muayyan masala shartlarini o‘zgartirish asosida, 
yangi masala tuzish unchalik mehnat talab qilmaydi. Albatta 
buning uchun masalani o4zgartirishning eng asosiy vositalari: 
umumlashtirish, ixtisoslashtirish, analogiya, boMaklash va yangi 
kombinatsiyalar tuzish bo‘yicha yetarli ko‘nikmaga ega boMishi 
kerak. Berilgan masalani yechish jarayonida, masala shartini 
o4zgartirish asosida yangi masalalarni hosil qilamiz. Bu yangi 
masalalardan, o4z navbatida, sara masalalarni tanlab olamiz. Y a’ni 
bir masaladan ikkinchisi, unday foydalanib uchinchisini tuzish, 
yechish va h.k.
Shu sababli o‘qituvchi dastlabki yechilgan masaladan qanday 
qilib yangilarini hosil qilish mumkinligini ko4rsatib berishi zarur. 
Bu bilan u c 4quvchilarda qiziquvchanlikni uyg‘otadi. 0 ‘quv- 
chilarning yangi masalani bunday usulda ixtiro qilishda ishtirok 
etishi muhim.