Yer bozori va yer rentasi. Qishloq xo’jaligida narx shakllanishi

6-rasm. Diffеrеnsial rеnta 
Monopol renta- Yerlarda boshqa hududlarda uchramaydigan tabiiy sharoit 
natijasida noyob qishloq xo'jalik mahsulotlari (uzumning noyob masalan vino olishda 
ishlatiladigan navlarini, sitrus ekinlari, choy, dorivor o’simliklar, noyob yog’och va 
hokazolarning alohida turlarini)ni yetishtirish hisobiga vujudga keluvchi renta turi. 
Bunday noyob qishloq xo’jalik mahsulotlari ancha yuqori narxlar (monopol narxlar) da 
sotiladi. Monopol narxlar mahsulotlarning individual narxidan ancha yuqori bo'lishi 
mumkin. Bu omil yer egalariga monopol renta olish imkoniyatini yaratadi.
Iqtisodiyot nazariyasida iqtisodiy renta tushunchasi ham uchraydi. 
P
1
P
1

---

15 
Iqtisоdiy rеnta- bu yer yoki boshqa zaxirasi chеklangan tabiiy rеsurslar 
foydalanganlik uchun to`lanadigan to’lоv hisoblanib, bunda yer va unda joylashgan 
resurslarning noyobligi va qimmatbaholigi etiborga olinadi. (Klassiklar fikri)
3
. 
Iqtisоdiy rеnta yеr rеntasiga ancha kеng ma’nоga ega. Ikkinchi tomondan resurs 
qanchalik ko’p cheklangan bo’lsa, uning narxi ham shunchalik yuqori bo’ladi. Buni 
ishlab chiqarishda inson omiliga nisbatan qarasak, yuqori malakali mutaxassis har doim 
ortiqcha ish haqi oladi. Ushbu ortiqcha ish haqi iqtisodiy renta bo’lib, u ishchining 
qobiliyati yoki yuqori malakasi uchun to’lanadi. 
Iqtisodiy rentani hisoblashga doir misol; 
Misol. Bizga erga talab quyidagi funksiya berilgan bo’lsin:
Q=400-8*R 
Q
 - yer maydoni; 
R
 - renta foizi (bir gektariga ming so’m). Agar yer hajmi 150 
gektar bo’lsa, muvozanat yer foizi qancha bo’ladi? Bank foiz stavkasi 120 % bo’lsa, bir 
gektar yerning narxi necha so’m bo’ladi? Agar davlat maksimal rentani bir gektariga 
30000 so’m qilib belgilasa, ushbu siyosat natijasida yer egasining sof iqtisodiy rentasi 
qanday o’zgaradi?