Ю кулбеков Гулистон. СЎз боши

Назорат топшириклари.
1. Идеал газ деб қандай галарга ийтилади?
2. Идишдаги идеал газ молекулалари хажм бўйича
қандай таксимланади?
3. Идеал газларнинг кинетик назарияси нима?
4. Молекуланинг кинетик энергияси билан газ ҳарорати
орасида қандай боғланиш мавжуд ?


2-асосий савол. Идеал газ ҳолатининг термик тенгламаси.
Ўқитувчининг мақсади. Талабаларга идеал газ ҳолатининг термик тенгламаси тўғрисида тушунча бериш.


Идентив ўкув мақсадлари.

2.1. Газ ҳолатига температура таъсирини тушуниб олиш.

2.2 Идеал газ ҳолатининг термик тенгламаси моҳиятини билиб олиш.
2 - асосий саволнинг баёни.


Идеал газ ҳолатининг термик тенгламаси

Агар идишга (1-расм) идеал газ тўлдирилган деб фараз килиб, уни киздирсак газнинг ҳолати ўзгаради. Идишдаги идеал газ учун (5^а) тенгликни дастлабки (иситилмаган) ҳолати ва иситилгандан кейинги ҳолати учун ёзамиз:

в а

бу ерда Р₁,V_1.T₁ - газнинг дастлабки ҳолатидаги ўлчамлари (босими, ҳажми ва температураси);

Р₂, V₂ , Т₂ - газнинг иситилгандан кейинги ўлчамлари.
Юқоридаги тенгламани бир бирига бўлсак куйидаги ифода ҳосил бўлади.

Бу пропорциянинг хадлари ўрнини алмаштириб ихтиёрий миқдордаги идеал газ учун ёзиш мумкин
 const, (6)
- ифода газ учун ўзгармас миқдордир. Бу ўзгармас миқдор доиймийси деб юритилади ва R билан белгиланади, яъни:
ёки PV  RT . (7)
Бу ифода идеал газ ҳолатининг термик тенгламаси, ёки соддарок ҳолда, 1 кг идеал газ учун ҳолат тенгламаси дейилади. Бу тенглама 1 кг ҳар қандай ҳолатдаги идеал газ учун ҳарорат, босим ва ҳажми орасидаги боғланишни ифодалайди. Баъзи ҳолатларда (7) тенгликни Клайперон тенгламаси деб ҳам аталади.
(7) тенгликни газ массасига (м) кўпайтириб ихтиёрий масса учун ҳолат тенгламасини оламиз
РV  M R T. (8)
P- нм² ; Т- келвинда; V- м³да ; М- кг да ўлчанади.
- газ доимийсининг физик маъноси - 1 кг газни 1 градусга иситилганда унинг кенгайишидаги бажарган ишига тенг.
Клайперон тенгламасига универсал шакл бериш мумкин, бунинг учун газ доимийсини бир киломол газ учун келтириш керак, яъни М  кўйиш керак.  - газнинг молекуляр массаси.
(8) ифодадаги М ни ўрнига  ни, V ни ўрнига V ни кўйсак PV_  RT бир мол учун ҳолат тенгламасини оламиз.
бу ерда V_ - киломол газ ҳажми, R - универсал газ доимийси.
Авагадро қонунига биноан бир мол ҳажм бир хил шароитда ҳамма идеал газлар учун бир хилдир, нормал физик шароитда V22,4 м³ к мол га тенг шунинг учун

Бир килограмм газ учун газ доимийси
R .
R нинг киймати водород учун 4124,3, кислород учун 259,8 ДжкгК тенг.