Z. N. Adizov Buxoro Neft va gaz sanoati kasb-hunar kolleji direktori

y=j(x). (8.1)
Chiqish kattaligi o'zgarishining kirish kattaligi o‘zgarishiga nisbatiga o'zgartgichning sezgirligi deyiladi:
S = y/x. (8.2)
0‘zgartgichning xatoligi — bu uning chiqish kattaligi bilan nominal qiymat o'rtasidagi farqdir.
Kirish kattaligining chiqish kattaligini o‘zgartira oladigan eng kichik qiymatiga o‘zgartgichning sezgirlik chegarasi deyiladi.
Inersionlik deb kirish kattaligining o‘zgarishi bilan rostlashning kechikishiga aytiladi.

2. 
   CHIZIQLI VA BURCIIAKLI KO‘CHISHNING 0‘LCIIASII 0‘ZGARTGICHLARI
   

Chiziqli va burchakli ko'chishlar, kuch, kuchlanish va boshqa noelektrik kattaliklarni o'lchash uchun potensiometrik, induktiv, si- g'imli va boshqa o‘lchash o‘zgartgichlari ishlatilib, ularda ko‘chish (liarakat) bevosita elektr qarshilik, induksion aylanish tezligi va burilish burchagi (R, L, Q elektr yurituvchi kuchga aylantiriladi.
Potensiometrik (reostatli) o‘zgartgichlar
Bu o'zgartgichlarda kirish signali bo'lib surgichning chiziqli va burchakli harakati, chiqish signali bo‘lib esa reostatning aktiv qarshiligi R hisoblanadi. Potensiometr surgichi bilan bog'langan detal harakati elektr zanjirning qarshiligini o'zgartiradi.
Potensiometrik o‘zgartgichning xarakteristikasi o'zgaradigan kuchlanish bilan surgich harakati o‘rtasidagi bog‘lanishdir, ya’ni "chi₄ =J(x).





49- rasm. Potensiometrik o'zgartgichning sxemasi.
a — to‘g‘ri karkas (asos)li; b — potensiometrik o‘zgartgichning statik xarakteristikasi;
d — aylana karkasli.


49- rasmda to‘g‘ri karkasli va aylana karkasli potensiometrik o‘z- gartgichlar ko‘rsatilgan. Ularda surgichning harakati reostatning aktiv qarshiligini o‘zgartiradi. 49- a rasmda tasvirlangan sxema uchun o‘zgartgichning chiqish kuchlanishi quyidagi formula bilan hisoblanadi: