Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti ingliz tili grammatikasi va til amaliyoti


Download 0.77 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/55
Sana19.12.2021
Hajmi0.77 Mb.
#181959
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   55
Bog'liq
ingliz va ozbek tillarida sabab ergsh gapli qoshma gaplarning lingvokulturologik jihatlaring qiyosiy tahlili va ularni tarjima qilish hamda oqitish muammolari

 

 

 

 

1.2.  Hozirgi zamon tilishunosligida ergash gapli qo’shma gaplarning 

lingvokulturologik jihatlari masalasi. 

 

 

Bog‟langan  qo‟shma  gaplardan  farqli  ravishda  ham fikriy, ham grammatik 

va  intonatsion  butunlikdan  iborat  bo‟lgan,    tarkibidagi  komponentlar  sintaktik 

jihatdan  biri  ikkinchisiga  tobelik  munosabatda  bog‟langan  qo‟shma  gaplar 




 

16 


 

ergashgan qo‟shma gaplar deyiladi [5; 21].  

 

 



 

 

Ergashgan  qo‟shma  gaplar  bosh  va  ergash  gaplardan  tashkil  topadi. 



Mazmuni  izoxlanayotgan  gap  bosh  gap  hisolanadi.  Bosh  gapga  ergashib,  uning 

mazmunini  izohlab kelgan  gap esa ergash gap deyiladi.   

 

 

Hamma  yig‟ilgach,  majlis  boshlandi. Bu gapda Hamma yig‟ilgach gapi 



ergash  gap  bo‟lib,  majlis  boshlandi  degan  bosh  gap  orqali  ifodalangan  voqea 

hodisaning  bajarilish  paytini  izoxlab  kelgan  [26; 130].   

 

 

V.G.Admoni  ergash  gapli  qo‟shma  gaplarda  bosh  gap  ergash  gapga 



qaraganda  semantik  jihatdan  qiyoslab  bo‟lmaydigan    darajada  kam  mazmunli 

bo‟lishiga  qaramay  u  baribir  bir  grammatik  jihatdan  hokim  bo‟lak  bo‟lib 

qolaverishini  takidlaydi  [22; 223].  

 

 



 

 

 



 

 

Shuning  uchun  ham    ergash    gapli  qo‟shma  gaplardagi  bosh  gap  ergash 



gaplarga  qaraganda  alohida  mavqega  ega  bo‟ladi  va  uni  yaxlit  gap  sifatida 

qo‟shma  gapning  grammatik  “sinchi”  deb  ham  atashimiz  mumkin  [22;  228].

 

Ergash  gap  esa  bosh  gapni  izoxlab, to‟ldirib unga ergashib keladi. Ergash 



gap  bilan  bosh  gap  birga  olinib, bir butunlikni- ergashgan qo‟shma gapni tashkil 

etgandagina  u  tugallangan,  mustaqil  qo‟shilma-  qo‟shma  gap  sanaladi  [5;  22].

 

Avvalo,  ergashgan  qo‟shma  gapni  tashkil  etgan  sodda  gaplar  ikki  xil  yo‟l 



bilan  bog‟lanadi:   

 

 



 

 

 



 

 

 



 

1.  Sintetik  -  ya‟ni  ergashtiruvchi  bog‟lovchilar  yoki  bog‟lovchi 

vazifasidagi   so‟zlar vositasida: [17; 76]. 

 

 



 

 

 



 

“Where shall you go when thr seminar closes, Padre?”  

 

 



Bu misolda when bog‟lovchisi ergash gapni bosh gapga bog‟layapti. 

 

A man who acts hastly is not unlike the blind 

 

 

 



 

Bu  gapda  esa  who  nisbat  olmoshi  vositasida  aniqlovchi  ergash  gap  bosh  

gapga  bog‟lanyapti [11;  326].  

 

 



 

 

 



 

Quyida yana shu kabi boshqa misollarni  keltirishimiz  mumkin.  

 

More  and  more,  she  become  convinced  that  some  misfortune  had 

overtaken Paul [20; 276]. 

 

 



 

 

 



 

 



 

17 


 

 

All that he had sought for and achieved seemed suddenly to have no mean

 

I do remember quite well that Moyra left the room [17; 276].   

 

2.  Asindetik  -  bog‟lovchilar  yoki  bog‟lovchi  vazifasidagi  so‟zlarsiz  [17; 

276].   

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 




Download 0.77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   55




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling