Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti ingliz tili grammatikasi va til amaliyoti

Bilasizki,  yerlarimiz  Qizilqum  bilan  chegaradosh,  Qizilqum  esa 

---

 

21 

 

qoraqumga taqaladi [5; 33] .   

 

 

 

 

 

 

 

To‟ldiruvchi  ergash  gaplar  bosh  gapga  –ki  bog‟lovchisi,  shart  mayli 

qoshimchasi –sa yordamida birikadi.   

 

 

 

 

 

 

Shuni bilginki, har bir yangilik bexosdan bo‟lmaydi. 

 

 

 

Kimda gumoning bo‟lsa, uni ko‟zdan qochirma.   

 

 

 

Ba‟zan    to‟ldiruvchi  ergash  gap  tarkibidagi  to‟ldiruvchilar  tushirilishi 

mumkin. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Iltimos qilamanki, oldin rais so‟zlasinlar [19; 131].   

 

 

 

Ingliz  tilida  esa  to‟ldiruvchi  ergash  gaplar  bosh  gap  bilan    that,  if, 

whether,  whether….or,    lest, bog‟lovchilar yoki bog‟lovchi vazifasidagi so‟zlar, 

who,  whoever,  what,  whatever,  which  kabi  bog‟lovchi  olmoshlari  va  where, 

wherever,  when,  whenever,  why,  how  singari  bog‟lovchi  ravishlar  orqali 

birikadi: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jon followed, wondering  if he had offended he.   

 

 

 

I don‟t know why I like you so much   

 

 

 

 

 

I left her to do whatever she thought  fit 

 

 

 

 

 

She often reproached herself for what she had said 

 

 

 

He was terrified  that she would forget about it soon [18; 307].  

 

 Aniqlovchi  ergash  gaplar  bosh  tarkibidagi  aniqlovchi  vazifasida  kelgan 

olmosh  yoki otni  aniqlab keladi va bosh gap bilan –ki bog‟lovchisi (bunda bosh 

gap  tarkibida  aniqlovchi  bo‟lib  kelgan  shunday,  ayrim  ba‟zi  kabi  so‟z 

qatnashadi) yoki –sa shart mayli qo‟shimchasi bilan (bunda ergash gap tarkibida 

qanday,  qaysi,  kimning  kabi  olmosh  bosh  gap  tarkibida  shu,  shunday,  o‟sha, 

uning, ba‟zi, bir xil, ayrim, bir, bir qancha kabi olmoshlar bo‟ladi ) bog‟lanadi.

 

Shunday  inson  haqida  xabar  keltirdimki,  uning har bir so‟zi gavhardir

 

Kimning  ko‟ngli  to‟g‟ri  bo‟lsa,  uning  yo‟li  ham  to‟g‟ri  [19;  131]

 

V.L.Kaushanskaya    aniqlovchi  ergash  gap    aniqlayotgan  ot  yoki  olmosh 

ergash  gapning  antisidenti    (antecedent)    deyilishini  takidlaydi  va  aniqlovchi 

ergash  gaplarni  ma‟nosiga  ko‟ra  ikkiga  ya‟ni    nisbiy  (relative)  va  appozitiv 

---

 

22 

 

(appositive) aniqlovchi ergash gaplarga ajratadi  [17; 280].   

 

 

 

Nisbiy  aniqlovchi  ergash  gaplar  antisidentni  chegaralaydi  yoki  u 

to‟g‟risida  ma‟lumot  beradi,  appozitiv  aniqlovchi  ergash  gap  esa  antisidentning 

ma‟nosini ochib beradi:   

 

 

 

 

 

 

 

 

The fact those men were so eager to know had been visible, tangible, open