Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti ingliz tili grammatikasi va til amaliyoti
Download 0.77 Mb. Pdf ko'rish
|
ingliz va ozbek tillarida sabab ergsh gapli qoshma gaplarning lingvokulturologik jihatlaring qiyosiy tahlili va ularni tarjima qilish hamda oqitish muammolari
|
to the sense [17; 280].
The book you read is here. (nisbiy anoiqlovchi ergash gap) [11; 28].
answer would give him time to consider [17; 280].
I don‟t like the idea that we should go there (appozitiv erash gap) [11; 328].
Bosh gapning kesimidan anglashilgan harakatning yoki bosh gapdagi butun voqeaning qay tarzda, qanday vaziyatda bajarilganini ko‟satadigan ergash gap ravish ergash gap deyiladi:
Chechaklar to‟lg‟onib qushlar sayrab, Tong yellari g‟ir-g‟ir esadi Shunda kanizlar qo‟rqib, yuzlari bo‟zarib, lablari gezarib titrab qolishdi El guvillab, o‟rmon munglab, Xo‟ngrab qoldi bolalar [5; 41].
Ravish ergash gaplar qanday? qay tarzda? qandayqilib? kabi so'roqlardan biriga javob beradi. Ravish ergash gapning kesimi -b, -ib qo'shimchasi bilan yasalgan ravishdosh yordamida ifodalanadi. Masalan:
Qorong'i kechada ko'kka ko'z tikib,
Eng yorug' yulduzdan seni so'rayman.
Chechaklar to‟lg‟onib, qushlar sayrab,
Tong yellari g‟ir- g‟ir esadi
Ergash gaplarning bu turi ayrim hollarda payt, sabab ma'no neizikligiga ham ega bo'ladi.
1. Payt ma'no ottenkasi:
23
Yorug' yulduzlardan seni kutdim men 2. Sabab ma'no ottenkasi:
boshlandi [25; 237].
41].
Ingliz tilida ravish ergash gaplar as bog‟lovchisi bilan bog‟lanadi. Ravish ergash gaplarning mazmunida qiyoslash mazmuni ham sezilib turadi:
…wrinior “… but he were even to ask me I should refuse him, as Ishould refuse any man Life would go on as it had gone beafore [11; 334].
Ingliz tilida ravish ergash gaplar o‟zbek tilidagi ergash gaplar vositasida beriladi.
“Tell her I love her as I love my sister who is at home Unga ayting, Angliyadagi singlimni qanday yaxshi ko‟rsam uni ham shunday yaxshi ko‟raman
Andew realized that he didn‟t detest Denny so much as he had thought Andrey Dennini o‟zi o‟ylagandek unchalik kop yomon ko‟rmasligini tushunib yetdi [12; 334].
Daraja-miqdor ergash gaplar esa bosh gapdagi fikrni o‟lchash, uning darajasini aniqlash uchun ishlatiladi. Bu ergash gap bosh gapdagi voqeani uning hajmi va darjasiga ko‟ra chegaralab ko‟satadi [5; 45].
O`lchov-daraja ergash gaplarning kеsimi shart mayli shaklida bo`ladi. Bunda ergash gapdagi qancha, qanchalik, nеchog`lik olmoshlari bosh gap tarkibida kеlgan shuncha, shunchalik, shu chog`li, shu qadar kabi so`zlarga mos kеladi. Bosh gap tarkibida kеlgan bunday so`z kеsimga bog`langan bo`lsa, 24
ergash gap bosh gapdagi ish-harakat, holatning qanday darajada, qancha miqdorda bajarilishini bildiradi [24; 274]:
Ergash gapning kеsimi sifatdoshdan so`ng sari, sayin ko`makchilarini kеltirish orqali ifodalanadi. Bunda ergash gapda qanchalik, bosh gapda shunchalik nisbiy so`zlari ishtirok etadi:
Yoshing ulg`aygan sari, tajribang ham shunchalik orta borar ekan Kechalari qanchalik sovuq bo‟lgani sari, paxta shunchalik tez ochiladi Bahorda qanchalik ko‟p yoqqani sari, don shunchalik mo‟l bo‟ladi [5; 46].
Payt ergash gaplar esa bosh gapdan anglashilgan ish-harakaning paytni bildiradi. U bosh gap bilan birga payt ergash gapli qo‟shma gapni tashlik etadi. [9; 274].
O'rin ergash gap bosh gapdagi ish-harakatining yuzaga kelish, boshlanish, yo'nalish o'rnini ifodalovchi ergash gap turi hisoblanadi. Ergash gapning bu turi qayerda? qayerga? qayerdan? kabi so 'roqlardan biriga javob bo'ladi. O'rin ergash gapli qo'shma gaplarning bosh gapi ergash gaplar tarkibida u yerga, u yerda, u yerdan, shu yerga, shu yerdan, o'sha yerdan ergash gap tarkibida esa qayerda? qayerga? qayerdan? kabi so'zlar bo'ladi. O'rin ergash gapning kesimi shart yoki buyruq maylidagi fe‟l bilan ifodalanadi:
Qayerda kurash bo‟lmasa, u yerda o'sish ham bo'lmaydi Katta karvon qayerdan yursa, kichik karvon ham o'sha yerdan yuradi [25; 339, 340].
Ingliz tilida ergash gapli qo‟shma gaplarning bu turi where, wherever, Download 0.77 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|